Kurpas Józef

Kurpas Józef (1912-1992), biskup pomocniczy w Katowicach

Urodził się 21 marca 1912 w Paniowach, w powiecie pszczyńskim, w rodzinie rolniczej. Był szóstym z dziesięciorga dzieci Jana i Anny z d. Grzesiczków. Po ukończeniu szkoły podstawowej w Paniowach, kontynuował naukę w gimnazjum humanistycznym w Mikołowie. Po zdaniu matury, w 1932 roku wstąpił do Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie. Równocześnie rozpoczął studia filozoficzno - teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. 20 czerwca 1937 w katedrze Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach przyjął święcenia kapłańskie.

Był wikariuszem w parafii Trójcy Przenajświętszej w Piekarach-Szarleju, a od 1941 roku w parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Katowicach. Od stycznia 1942 roku objął stanowisko notariusza Sądu Biskupiego w Kurii Diecezjalnej. Po sześciu miesiącach został oddelegowany w charakterze adiutora do Orzesza, do kościoła filialnego pw. św. Wawrzyńca, gdzie pracował do końca wojny. 28 kwietnia 1945 został notariuszem Kurii Diecezjalnej. Równocześnie pomagał w charakterze wikariusza przy katedrze Chrystusa Króla w Katowicach, a od maja 1952 roku - jako rektor w parafii Wniebowzięcia NMP w Katowicach. 18 grudnia 1952 podjął obowiązki wikariusza w parafii św. Józefa w Krasowach. 1 października 1953 rozpoczął studia specjalistyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim z zakresu prawa kanonicznego, które w 1956 roku uwieńczył licencjatem. 23 grudnia 1957 bp Stanisław Adamski mianował go kanclerzem Kurii Diecezjalnej. Równocześnie pełnił także inne funkcje: był sędzią prosynodalnym, audytorem Sądu Biskupiego, cenzorem książek, egzaminatorem prosynodalnym, wizytatorem Zgromadzenia Sióstr Maryi Niepokalanej w Katowicach, kuratorem Sióstr Szkolnych de Notre Dame w Opolu.

24 lutego 1963 w katowickiej katedrze Chrystusa Króla otrzymał sakrę biskupią z nominacji papieża Pawła VI i został przydzielony jako biskup pomocniczy bp. S. Adamskiemu. Uczestniczył w obradach II Soboru Watykańskiego. 17 czerwca 1966 ustanowiony został wikariuszem generalnym. Uczestniczył w pracach wielu komisji Episkopatu Polski: ds. Duszpasterstwa Dobroczynnego, ds. Trzeźwości oraz ds. Maryi. W czasie prac I Synodu Diecezji Katowickiej przewodniczył Komisji ds. Duchowieństwa. 11 czerwca 1977 otrzymał nominację na członka Kapituły Katedralnej w Katowicach i został jej prepozytem. 22 czerwca 1991 powiadomiony o przyjęciu przez Jana Pawła II swojej rezygnacji z obowiązków bpa pomocniczego, przeszedł na emeryturę. Jako emerytowany biskup nadal dzielił się swoim doświadczeniem i pomagał w pracach Kurii. Zmarł 19 maja 1992. Spoczął na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne bpa Józefa Kurpasa; Schematyzm (1955-1986); Nekrolog, GN 1992, nr 22, s. 1, 6; Grajewski, Wygnanie, s. 131, 155, 170, 173, 228; Myszor, Historia diecezji, s. 410 i nn.; H. Olszar, Kurpas Józef (hasło), [w:] Słownik biograficzny ziemi pszczyńskiej, s. 160-161; Parafia Wniebowzięcia NMP. Pół wieku, Katowice 2003, s. 30; Skworc, Budownictwo kościołów, s. 13 i nn.; WA 1992, nr 5, s. 200-232; H. Olszar, Nekrolog, WA 1995, nr 6, s. 318-321; A. Grajewski, Twój Gość, s. 94 i nn.; J. Żurek, Ruch "księży patriotów" w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009, s. 197 i nn.; J. Zimniak, Homilia z okazji 25-lecia sakry biskupiej biskupa Józefa Kurpasa, WD 1988, nr 3, s. 117-118; S. Szymecki, Homilia z okazji 50-lecia kapłaństwa biskupa Józefa Kurpasa, WD 1987, nr 6, s. 283-287; D. Zimoń, Komunikat o śmierci biskupa Józefa Kurpasa, WA 1992, nr 5, s. 200-201; J. Pawliczek, Życiorys biskupa Józefa Kurpasa, WA 1992, nr 5, s. 201-202; D. Zimoń, Powiadomienie Ojca Świętego o śmierci biskupa Józefa Kurpasa, WA 1992, nr 5, s. 202-203; I. Jeż, Homilia podczas eksportacji zwłok śp. bpa Józefa Kurpasa, WA 1992, nr 5, s. 204-208; Cz. Domin, Homilia w czasie Mszy św. pogrzebowej, WA 1992, nr 5, s. 209-213; K.R. Prokop, Biskupi Kościoła Katolickiego w III Rzeczypospolitej. Leksykon biograficzny, Warszawa 1998, s. 78-79; J. Gawor, Biskup sufragan Józef Kurpas (życiorys), WD 1963, nr 5-6, s. 65-66; A. Dziurok, Aparat bezpieczeństwa wobec biskupów i kurii katowickiej w latach 1945-1956, [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, Warszawa 2009, s. 61, 62; Ł. Marek, Aparat bezpieczeństwa wobec kurii katowickiej w latach 1956-1970, [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, Warszawa 2009, s. 89 i nn.; Ł. Marek, „Kler to nasz wróg”. Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na terenie województwa katowickiego w latach 1956-1970, Katowice 2009, s. 82 i nn.; Kurpas Józef (hasło), [w:] Piekarzanie. Leksykon mieszkańców Piekar Śląskich, red. H. Gawlik, J. Grajewska-Wróbel, L. Wostal, Z. Bogacki, Piekary Śląskie 2010, s. 142-143; S. Cichy, Kurpas Józef (hasło), [w:] SPTK, t. 8, Warszawa 1995, s. 325-326.