Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżkowicach
Pierwsze wzmianki o istnieniu wioski Krzyżkowice pochodzą z początku XIII wieku. Nazwa wsi pochodzi od imienia „Krzyżan”, zdrobniale „Krzyżko”, właściciela dworku szlacheckiego i folwarku. W ciągu wieków Krzyżkowice, kilkakrotnie zmieniały właściciela. Do 1945 roku, kiedy to zostały przyłączone do Pszowa, Krzyżkowice istniały jako osobna gmina. W latach 1570 – 1628 parafia w Pszowie przeszła pod rządy czterech następujących po sobie pastorów ewangelickich. Było to spowodowane zarządzaniem Pszowa przez luterańską rodzinę Sedlnickich, którzy zastosowali zasadę Cuius regio, eius religio. Oznacza to, że również mieszkańcy Krzyżkowic przeszli na protestantyzm. W wyniku rekatolicyzacji, jak wynika z opisu z 1652 roku sporządzonego dla bpa wrocławskiego, wszyscy powrócili do wiary katolickiej.
Wieś Krzyżkowice od początku swego istnienia aż do 1934 roku należała do parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Pszowie. Początkowo starano się o budowę kościoła w niedalekiej Zawadzie. Plany te jednak nie doszły do skutku z powodu braku chętnych do współpracy, dlatego zaczęto starać się o wybudowanie kościoła w Krzyżkowicach. Ziemię pod budowę kościoła podarował ówczesny mieszkaniec Pszowa Jan Bugdoł. Ostateczna decyzja o budowie kościoła zapadła w 1933 roku. 19 grudnia 1933 zarząd parafii w Pszowie zawarł umowę ze Gwarectwem Charlotte, do którego należał patronat nad kościołem w Pszowie. Na mocy tej umowy, gwarectwo zobowiązało się do podarowania: nieobrobionego drzewa oraz gruntu wielkości 26 mórg, po 100 zł za morgę.
10 stycznia 1934 przy pomocy mieszkańców Pszowa rozpoczęto pierwszą zwózkę materiałów budowlanych. 19 marca zalano fundamenty, a już 1 kwietnia wmurowano pierwszą cegłę. Budowano bardzo szybko ze względu na zgromadzone liczne fundusze. W sumie z różnych funduszy udało się zgromadzić 93 413 zł. Kościół stawiano pod kierownictwem Walentego Maciejka, budowniczego z Pszowa. 8 grudnia 1934 w Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny dziekan ks. Knosała proboszcz parafii w Pszowie poświęcił nowy barokowy kościół pod wezwaniem NSPJ w Krzyżkowicach.
Ostatecznie, samodzielna placówka duszpasterska w Krzyżkowicach powstała 3 listopada 1935. Jej pierwszym rządcą - rektorem został ks. Wojciech Urban z Pszowa. 9 czerwca 1936 podczas wizytacji bp Teofil Bromboszcz poświęcił cmentarz. Również w 1936 roku zakończono budowę probostwa, a następnie kościół, cmentarz i probostwo otoczono parkanem i wybudowano budynki gospodarcze. W kościele ustawiono ławki oraz dwa boczne ołtarze: Matki Boskiej i św. Barbary. Zakupiono cztery dzwony z brązu: Barbara (1165 kg), Antoni (580 kg), Maria (340 kg) i Izydor (243 kg), które poświęcił bp Juliusz Bieniek. W czasie wojny okupant skonfiskował trzy dzwony i pozostał tylko jeden – Izydor oraz sygnaturka.
Przed rozpoczęciem II wojny światowej zakupiono organy wykonane przez firmę Klimosz z Rybnika. W czasie wojny zainstalowano zegar o trzech tarczach wykonany przez firmę Ranscher z Regensburga. Podczas przechodzenia frontu kościół uległ uszkodzeniu, szybko naprawionym w 1945 roku. W 1946 roku rodzina Somerla ufundowała krzyż misyjny. W 1949 roku ustawiono w kościele nowy ołtarz główny wykonany przez prof. Maciejewskiego z Krakowa. Obraz Serca Pana Jezusa, namalowany przez ks. prof. Kramarczyka z Krakowa, ufundował p. Jasita. W rok później ołtarz pozłocono i ustawiono na nim figury św. Pawła i św. Piotra wykonane przez prof. Kalfasa w Krakowie. W 1956 roku zamontowano pierwszą aparaturę głośnikową. Zamówiono także trzy nowe dzwony w hucie „Małapanew”, które zawieszono 3 czerwca 1958 , a poświęcił je ks. proboszcz Pilawa. Z okazji srebrnego jubileuszu zakupiono figury św. Jacka i św. Jadwigi wykonane przez p. Maksymiliana Tkocza z Rybnika. Obecnie parafia liczy 3800 mieszkańców, z czego około 50 to niekatolicy.
Proboszczowie
- ks. Wojciech Urban rektor (1935), administrator (1935-1937)
- ks. Karol Pilawa administrator (1937-1938), proboszcz (1938-1971)
w czasie jego uwięzienia substytutami byli: ks. Paweł Lubos (1948), ks. Jerzy Zieliński (1948-1955), ks. Franciszek Strauch (1955), ks. Paweł Bekiesz (1955-1956)
- ks. Paweł Hahn (1971-1978)
- ks. Zdzisław Paszenda (1978-2000)
- ks. Ryszard Anczok (2000-2009)
- ks. Andrzej Pyrsz (2009-2015)
- ks. Joachim Glanc administrator (2015-2016), proboszcz (2016-nadal)
Bibliografia
Dekret erekcji parafii Krzyżkowice, WD 1935, nr 11, s. 376-377; L. Musioł, Z przeszłości gminy i parafii Krzyżkowice, Katowice Ligota 1965; K. Kowal, Kronika Pszowa i Rydułtów, Katowice 1939; Kronika Parafii NSPJ Krzyżkowice; L. Wycik, 60 lat istnienia parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżkowicach, Katowice 1995; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 178; M. Szewczyk, Wierni parafii Krzyżkowice w latach 1978 – 2006, Racibórz 2008; J. Szarowski, 75 lat Krzyżkowickiej parafii, [w:] Miesięcznik lokalny „Pszowik” nr 140 (listopad 2009).
|