Niedziela Józef: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 18:14, 30 sie 2017

Niedziela Józef (1888-1942), proboszcz w Bielszowicach

Urodził się 12 marca 1888 w Chróścinie (pow. opolski) w rodzinie małorolnego chłopa Antoniego i Franciszki z d. Baron. Po odbyciu nauki w miejscowej szkole podstawowej zaopiekował się nim jego stryj ks. Michał Przywara, proboszcz w Nowej Wsi Książęcej, który przygotował go do szkoły średniej i utwierdził w nim świadomość narodową. W 1902 roku został przyjęty do czwartej klasy gimnazjalnej w Opolu. W sierpniu 1906 roku przeniósł się do Wrocławia i zamieszkał w książęco-biskupim konwikcie, uczęszczając do gimnazjum katolickiego św. Macieja. 27 marca 1908 zdał egzamin maturalny. Jako uczeń gimnazjalny był jednym z pierwszych członków tajnej, polskiej organizacji Zet. Po maturze zapisał się na Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego, ale oprócz teologii studiował również literaturę polską i rosyjską pod przewodnictwem profesorów Abichta i Bernekera. W konwikcie zaś był przewodniczącym podziemnej komórki „Swoi", założonej z inicjatywy Zetu po przymusowej likwidacji Kółka Polskiego.

Po święceniach kapłańskich 22 czerwca 1912 i trzymiesięcznym pobycie w rodzinnej parafii został 20 września 1912 skierowany jako wikary do Brandenburga, a stamtąd 20 czerwca 1913 do parafii św. Jadwigi w Berlinie. 11 grudnia 1915 wrócił na Śląsk, gdzie był najpierw wikarym w Sycowie, a od 14 sierpnia 1916 w Lubecku i od 27 października 1917 w Ujeździe, gdzie w latach wzmożonej walki narodowej i wyborczej zagrożono mu nawet aresztowaniem za zdradę stanu. W tym czasie był też jednym z inspiratorów ukonstytuowania Towarzystwa Oświaty im. św. Jacka. 9 sierpnia 1919 został jako wikary przeniesiony do Bierunia Starego. W okresie powstań i plebiscytu zaangażował się mocno w pracy narodowej i społecznej, a po objęciu części Górnego Śląska przez władze polskie wycofał się z duszpasterstwa i objął kierownictwo Polskiego Czerwonego Krzyża w obrębie województwa śl. W 1929 roku wrócił do duszpasterstwa i 6 czerwca 1929 otrzymał instytucję kanoniczną na parafię w Bielszowicach. Został aresztowany 16 października 1939, ale po dłuższym pobycie w katowickim więzieniu został zwolniony pod warunkiem, że opuści Bielszowice. Wobec tego kuria diecezjalna powierzyła mu 13 grudnia 1939 administrację parafii mysłowickiej. Tutaj trwał na zleconym mu stanowisku mimo ostrzeżeń i próśb, aby uchodził. 30 kwietnia 1940 został powtórnie aresztowany. Po miesięcznym uwięzieniu w Katowicach przewieziono go 16 maja 1940 do Gusen, następnie 8 grudnia do Dachau (nr obozowy 22120), a 18 maja 1942 opuścił obóz wraz z innymi, wytypowanymi do zagazowania. Urzędową datą śmierci przekazaną przez administrację obozu jest 8 lipca 1942.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Józefa Niedzieli; F. Maroń, Nekrolog, WD 1970, nr 8-9, s. 152; Martyrologium s. 196-197; Olszar, Duchowieństwo, s. 539, 555; Niedziela Józef (1888-1942), EPS, s. 328; Gwóźdź, Udział duchowieństwa, s. 191; Myszor, Historia diecezji, s. 37, 68, 177; Represje wobec duchowieństwa, s. 16 i nn.; Weiler, s. 481; A. Hanich, Martyrologium duchowieństwa Śląska Opolskiego w latach II wojny światowej, Opole 2009, s. 123-124; Z. Janeczek, Siemianowicki słownik biograficzny, Katowice 1996, s. 156.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 == Niedziela Józef (1888-1942), proboszcz w Bielszowicach ==
-Urodził się 12 marca 1888 w Chróścinie (pow. opolski) w rodzinie małorolnego chłopa Antoniego i jego  Franciszki z d. Baron. Po odbyciu nauki w miejscowej szkole podstawowej zaopiekował się nim jego stryj [[Przywara Michał|ks. Michał Przywara]], proboszcz w Nowej Wsi Książęcej, który  przygotował go do szkoły średniej i utwierdził w nim świadomość narodową. W 1902 roku został przyjęty do czwartej klasy gimnazjalnej w Opolu. W sierpniu 1906 roku przeniósł się do Wrocławia i  zamieszkał w książęco-biskupim konwikcie, uczęszczając do gimnazjum katolickiego św. Macieja. 27 marca 1908 zdał egzamin maturalny. Jako uczeń gimnazjalny był jednym z pierwszych członków tajnej, polskiej organizacji „Zet".  Po maturze zapisał się na [[Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego]], ale oprócz teologii studiował również literaturę polską i rosyjską pod przewodnictwem profesorów Abichta i Bernekera. W konwikcie zaś był przewodniczącym podziemnej komórki „Swoi", założonej z inicjatywy [[Zet|"Zetu"]] po przymusowej likwidacji [[Kółko Polskie - Wrocław|„Kółka Polskiego"]].
+Urodził się 12 marca 1888 w Chróścinie (pow. opolski) w rodzinie małorolnego chłopa Antoniego i Franciszki z d. Baron. Po odbyciu nauki w miejscowej szkole podstawowej zaopiekował się nim jego stryj [[Przywara Michał|ks. Michał Przywara]], proboszcz w Nowej Wsi Książęcej, który  przygotował go do szkoły średniej i utwierdził w nim świadomość narodową. W 1902 roku został przyjęty do czwartej klasy gimnazjalnej w Opolu. W sierpniu 1906 roku przeniósł się do Wrocławia i  zamieszkał w książęco-biskupim konwikcie, uczęszczając do gimnazjum katolickiego św. Macieja. 27 marca 1908 zdał egzamin maturalny. Jako uczeń gimnazjalny był jednym z pierwszych członków tajnej, polskiej organizacji ''Zet''. Po maturze zapisał się na [[Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego]], ale oprócz teologii studiował również literaturę polską i rosyjską pod przewodnictwem profesorów Abichta i Bernekera. W konwikcie zaś był przewodniczącym podziemnej komórki „Swoi", założonej z inicjatywy [[Zet|''Zetu'']] po przymusowej likwidacji [[Kółko Polskie - Wrocław|''Kółka Polskiego'']].
-Po święceniach kapłańskich 22 czerwca 1912 i trzymiesięcznym pobycie w rodzinnej parafii został 20 września 1912 skierowany jako wikary do Brandenburga, a stamtąd  20 czerwca 1913 do parafii św. Jadwigi w Berlinie. 11 grudnia 1915 wrócił na Śląsk, gdzie był najpierw wikarym w Sycowie, a od 14 sierpnia 1916 w [[parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Lubecku|Lubecku]] i od 27 października 1917 w Ujeździe, gdzie w latach wzmożonej walki narodowej i wyborczej zagrożono mu nawet aresztowaniem za zdradę stanu. W tym czasie był też jednym z inspiratorów ukonstytuowania [[Towarzystwo Oświaty na Śląsku im. św. Jacka|Towarzystwa Oświaty im. św. Jacka]]. 9 sierpnia 1919 został jako wikary przeniesiony do Bierunia Starego. W okresie powstań i [[Plebiscyt i jego skutki|plebiscytu]] zaangażował się mocno w pracy narodowej i społecznej, a po objęciu części Górnego Śląska przez władze polskie wycofał się z duszpasterstwa i objął kierownictwo Polskiego Czerwonego Krzyża w obrębie województwa śl. W 1929 roku wrócił do duszpasterstwa i 6 czerwca 1929 otrzymał instytucję kanoniczną na parafię w [[Parafia św. Marii Magdaleny w Bielszowicach|Bielszowicach]]. Został aresztowany 16 października 1939, ale po dłuższym pobycie w katowickim więzieniu został zwolniony pod warunkiem, że opuści Bielszowice. Wobec tego powierzyła mu kuria diecezjalna 13 grudnia 1939 administrację parafii mysłowickiej. Tutaj trwał na zleconym mu stanowisku mimo ostrzeżeń i próśb, aby uchodził. 30 kwietnia 1940 został powtórnie aresztowany. Po miesięcznym uwięzieniu w Katowicach przewieziono go 16 maja 1940 do [[Obóz koncentracyjny - Mauthausen-Gusen|Gusen]], następnie 8 grudnia do [[Obóz koncentracyjny - Dachau|Dachau]] (nr obozowy 22120), a 18 maja 1942 opuścił obóz wraz z innymi, wytypowanymi do zagazowania. Urzędową datą śmierci przekazaną przez administrację obozu jest 8 lipca 1942.
+Po święceniach kapłańskich 22 czerwca 1912 i trzymiesięcznym pobycie w rodzinnej parafii został 20 września 1912 skierowany jako wikary do Brandenburga, a stamtąd  20 czerwca 1913 do parafii św. Jadwigi w Berlinie. 11 grudnia 1915 wrócił na Śląsk, gdzie był najpierw wikarym w Sycowie, a od 14 sierpnia 1916 w [[parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Lubecku|Lubecku]] i od 27 października 1917 w Ujeździe, gdzie w latach wzmożonej walki narodowej i wyborczej zagrożono mu nawet aresztowaniem za zdradę stanu. W tym czasie był też jednym z inspiratorów ukonstytuowania [[Towarzystwo Oświaty na Śląsku im. św. Jacka|Towarzystwa Oświaty im. św. Jacka]]. 9 sierpnia 1919 został jako wikary przeniesiony do Bierunia Starego. W okresie [[Powstania Śląskie|powstań]] i [[Plebiscyt i jego skutki|plebiscytu]] zaangażował się mocno w pracy narodowej i społecznej, a po objęciu części Górnego Śląska przez władze polskie wycofał się z duszpasterstwa i objął kierownictwo Polskiego Czerwonego Krzyża w obrębie województwa śl. W 1929 roku wrócił do duszpasterstwa i 6 czerwca 1929 otrzymał instytucję kanoniczną na parafię w [[Parafia św. Marii Magdaleny w Bielszowicach|Bielszowicach]]. Został aresztowany 16 października 1939, ale po dłuższym pobycie w katowickim więzieniu został zwolniony pod warunkiem, że opuści Bielszowice. Wobec tego kuria diecezjalna powierzyła mu 13 grudnia 1939 administrację parafii mysłowickiej. Tutaj trwał na zleconym mu stanowisku mimo ostrzeżeń i próśb, aby uchodził. 30 kwietnia 1940 został powtórnie aresztowany. Po miesięcznym uwięzieniu w Katowicach przewieziono go 16 maja 1940 do [[Obóz koncentracyjny - Mauthausen-Gusen|Gusen]], następnie 8 grudnia do [[Obóz koncentracyjny - Dachau|Dachau]] (nr obozowy 22120), a 18 maja 1942 opuścił obóz wraz z innymi, wytypowanymi do zagazowania. Urzędową datą śmierci przekazaną przez administrację obozu jest 8 lipca 1942.
 == Bibliografia ==