Wojtas Maksymilian

Wojtas Maksymilian (1886-1962), proboszcz w Dąbrówce Małej

Urodził się 29 września 1886 w Bytomiu w rodzinie Jana, maszynisty parowozu, i Anny z d. Kaleta, rodem z Rozbarku. Jego ojciec pochodził z Frei-Weinheim k. Moguncji (Nadrenia-Palatynat) i był ewangelikiem. W rodzinie Wojtasów było czterech synów i trzy córki. Od 1888 roku Wojtasowie mieszkali w Reichelsheim w Odenwald (Hesja), gdzie Maksymilian ukończył szkołę podstawową. W latach 1893-1907 uczęszczał do gimnazjum w Bytomiu. Przebywał w tym czasie w konwikcie biskupim. Studiował na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Święcenia kapłańskie przyjął 22 czerwca 1911 we Wrocławiu.

Obowiązki wikariuszowskie pełnił w Siołkowicach pod Opolem (od sierpnia 1911 roku), Łagiewnikach Śląskich (1911-1912), Legnicy (1912-1913), Szczecinie (1913-1914), gdzie wykonywał posługi duszpasterskie wśród polskich robotników sezonowych, w Katowicach w parafii Niepokalanego Poczęcia NMP (1914-1919) i w Hajdukach - obecnie Chorzów Batory (1919-1924). We wrześniu 1924 roku został przeniesiony z duszpasterstwa do szkolnictwa. Przez dwa lata pełnił obowiązki katechety w żeńskim liceum mniejszościowym w Katowicach i żeńskim liceum w Mysłowicach (1926-1929). Od 6 lipca 1924 do 26 marca 1930 był prebendarzem w Mysłowicach.

W 1924 roku objął opiekę duszpasterską nad głuchoniemymi i kierownictwo diecezjalnego sekretariatu dla spraw dobroczynności. Założył Misję Dworcową, która prowadziła przytułek dla kobiet poszukujących pracy. W 1930 roku bp A. Lisiecki mianował go referentem Wydziału Charytatywnego Kurii Diecezjalnej w Katowicach. 21 lipca 1931 otrzymał probostwo parafii św. Antoniego w Dąbrówce Małej. W latach 1934-1935 sprawował funkcję dyrektora diecezjalnego Związku Caritas.

Na początku II wojny światowej został aresztowany przez gestapo i osadzony w więzieniu w Katowicach. Wypuszczono go na wolność z zakazem dalszego pobytu na Śląsku. W porozumieniu z bratem, ks. Eugeniuszem Wojtasem, dokonał zamiany beneficjum proboszczowskiego i wyjechał do Friesenheim w Nadrenii-Palatynacie. Na Śląsk powrócił w 1946 roku i ponownie objął parafię św. Antoniego w Dąbrówce Małej. Był obrońcą węzła małżeńskiego (od 1934 roku), od 1952 roku egzaminatorem prosynodalnym, a od kwietnia 1957 roku dziekanem dekanatu siemianowickiego. W 1961 roku otrzymał godność kanonika honorowego.

Pod wpływem ks. prof. Jana Fijałka zaczął uprawiać studia historiozoficzne, opierając się głównie na dziełach Herdera, Rankego i Lelewela oraz wypowiedziach ks. Konstantego Michalskiego CM (jeździł na jego wykłady do Krakowa i Poznania).

W Polsce międzywojennej należał do gorliwych członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku. Swoje artykuły zamieszczał w „Gościu Niedzielnym" (1924, 1926) i „Der Sonntagsbote" (lata 1926, 1935) oraz w "Ruchu Charytatywnym" (P.) i „Caritas" (Fryburg Bryzgowijski). W rękopisie pozostawił studium pt. Aktualne problemy akcji charytatywnej w diecezji katowickiej. W 1929 roku na podstawie pracy pt. Przynależność diecezji wrocławskiej do prowincji gnieźnieńskiej otrzymał doktorat z teologii. Pozostawał w stałej łączności ze swoim profesorem, który umożliwił mu korzystanie z zasobów krakowskiego Archiwum Kapitulnego. Przygotował i wydał drukiem Akta wizytacji dekanatów bytomskiego i pszczyńskiego, dokonanej w 1598 roku z polecenia Jerzego Kardynała Radziwiłła, Biskupa Krakowskiego (Katowice 1938). Po wojnie wspierał materialnie wydawnictwo Księży Misjonarzy „Nasza Przeszłość". Po krótkiej chorobie zmarł 16 września 1962 w szpitalu w Bogucicach. Pogrzeb odbył się w Dąbrówce Małej.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Maksymiliana Wojtasa; RAA 1924, nr 18 z 27 VII, s. 88; 1924, nr 19 z 29 VIII, s. 90; 1925, nr 22 z 5 I, s. 116; WD 1929, nr 2, s. 17; 1929, nr 8, s. 78; 1931, nr 8, s. 100; Schematismus (1912-1925); Schematyzm (1927-1958); Nekrolog, NPrz 1962, t. 16, s. 306-307; J. Bańka, Ks. dr M. Wojtas jako historyk, WD 1962, nr 12, s. 277; Gawlina, Wspomnienia, s. 38; GN 1962, nr 45, s. 358-359; GN 1962 nr 47, s. 373; GN 1963, nr 1, s. 7; Grajewski, Wygnanie, s. 224; Korespondencja, s. 23, 99; J. Gawor, Ks. Kan. dr Michał Maksymilian Wojtas, WD 1962, nr 12, s. 274-277; J. Mandziuk, Wojtas Michał Maksymilian (hasło), SPTK, t. 7, s. 426-427; F. Maroń, Historia diecezji katowickiej, NPrz 1975, t. 44, s. 49; Martyrologium, s. 213; Myszor, Historia diecezji, s. 205 i nn; Tenże, Stosunki Kościół - państwo okupacyjne w diecezji katowickiej 1939-1945, s. 213; Olszar, Duchowieństwo, s. 573; Tenże, Wojtas Maksymilian (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s. 467-468; J. Pluta, Wkład duchowieństwa ze Śląska Górnego i Cieszyńskiego w nauki teologiczne, SSHT 1975, t. 8, s. 229; Represje wobec duchowieństwa, s. 20, 152; A. Steuer, Wojtas Maksymilian, [w:] A. Steuer, Kojzar Ludwik, O duszę polską, Katowice 1991, s. 141-142; Wichura-Zajdel, Z dziejów, s. 161; Krzyżanowski, Kościół katolicki wobec mniejszości niemieckiej, s. 121; Macała, Duszpasterstwo a narodowość wiernych, s. 287; A. Grajewski, Twój Gość, s. 12, 36, 43.