Starokatolicy w diecezji wrocławskiej

Ignaz von Döllinger‎

Joseph Reinkens

Po odejściu z Kościoła katolickiego Joseph Hubert Reinkens związał się z uważanym ówcześnie za najwybitniejszego teologa – ks. Ignazem von Döllingerem (1799-1890). Uważa się go za duchowego ojca starokatolicyzmu. Świecenia kapłańskie otrzymał w 1822 roku. Był wybitnie uzdolniony językowo, świetnym mówcą. W krótkim czasie został profesorem zwyczajnym na nowo założonym uniwersytecie w Monachium (1827). Obok historii Kościoła wykładał też egzegezę Nowego Testamentu oraz filozofię religii. Był zwolennikiem znanego wówczas Niemczech publicysty i polityka Josepha Görresa (1776-1848). W latach 1848-1849 odegrał ważną rolę we frankfurckim Zgromadzeniu Narodowym, jako przywódca katolików. Występował wtedy jako obrońca niezależności Kościoła od państwa i jego autonomii narodowej, z zachowaniem wierności Rzymowi. Od 1850 roku zaczął propagować pogląd o konieczności utworzenia w Niemczech Kościoła narodowego. Nie zgadzał się z treścią Syllabusa, i okazał się zdecydowanym przeciwnikiem dogmatu o nieomylności papieża. W konsekwencji swej postawy został ekskomunikowany; do końca życia nie zerwał wprawdzie formalnie z Kościołem katolickim, ale zmarł nie pogodzony z Kościołem w 1890 roku.

Sam Döllinger podzielał poglądy Reinkensa na wiele kwestii, jednak nie zdecydował się wstąpić do Kościoła starokatolickiego, który wyłonił się w wyniku sporu o dogmat o nieomylności papieża. Reinkens pozwolił się 4 czerwca 1873 wybrać na pierwszego biskupa Kościoła starokatolickiego. 11 sierpnia 1873 przyjął sakrę biskupią w katedrze w Rotterdamie z rąk biskupa Heykampa ze schizmatyckiego Kościoła Utrechtu w asyście dwóch holenderskich kanoników. Tym sposobem, jak twierdzą teologowie katoliccy, wprawdzie niegodnie, ale ważnie Kościół starokatolicki wszedł w posiadanie sukcesji apostolskiej. Papież Pius IX ekskomunikował Reinkensa i jego zwolenników.

Drugim ważną osobistością na wydziale teologicznym, która opowiedziała się przeciw dogmatowi był ks. prof. Johannes Baptist Baltzer. Należał do zwolenników hermezjanizmu, w czasie dyskusji nad dogmatem o Niepokalanym Poczęciu NMP pierwotnie wyraził sprzeciw w opinii teologicznej przygotowanej dla bpa Diepenbrocka, ale w końcu podporządkował się Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła. W 1860 roku ponownie popadł w konflikt z biskupem wrocławskim, który zawiesił mu misję kanoniczną do prowadzenia wykładów na wydziale. To nie przeszkadzało mu jednak nadal należeć do grona wykładowców wydziału i członków kapituły wrocławskiej. Dogmat o nieomylności papieża zdecydowanie odrzucił, włączył się w budowę Kościoła starokatolickiego, zamieszkał w Bonn, gdzie wkrótce potem zmarł (1 październik 1871).

Do grona przeciwników dogmatu na wydziale teologicznym zalicza się także ks. Petera Josepha Elvenicha, zwolennika hermezjanizmu i wiedeńskiego teologa ks. Anthona Günthera, który w 1839 roku zrezygnował z kierowania gimnazjum św. Macieja, ale nadal wykładał na wydziale filozofię. Przystąpił do ruchu starokatolickiego, zmarł w 1887 roku. Jego następcą na katedrze filozofii był również przeciwnik soborowego dogmatyzowania nieomylności papieża ks. Theodor Hubert Weber (1836-1906). W 1860 roku otrzymał święcenia kapłańskie we Wrocławiu, na wydziale teologicznym w 1868 roku otrzymał habilitację, w 1878 roku został profesorem zwyczajnym na wydziale teologicznym. W 1890 roku został pozbawiony katedry za sprzeciw wobec dogmatowi o nieomylności papieża, przystąpił do Kościoła starokatolickiego, został w nim wikariuszem generalnym w Bonn i od 1896 do 1906 roku był drugim po Reinkensie biskupem w Bonn.

Bibliografia

B. Reiner, Problematyka kościołów i związków wyznaniowych, [w:] Regionalne badania naukowe. Materiały sesji naukowej [...], red. J. Kokot, Katowice 1969, s. 133-136; tenże, Sytuacja Kościoła Starokatolickiego w województwie śląskim w latach 1922-1938. (Z badań nad mniejszościami wyznaniowymi), Studia Śląskie. Seria nowa 32 (1977), s. 393-408; Andreas Gayda, Die Rolle des Altkatholizismus in Oberschlesien während der Zeit des Kulturkampfes (1871-1887), [w:] Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Bd 1, Teilband 2, [...], s. 649–670.

---

Cd.: Działalność ks. Pawła Kamińskiego | Powrót do spisu treści