Małe Seminarium Duchowne Księży Salwatorianów w Mikołowie
Historia powstania
Założenie Małego Seminarium Duchownego Księży Salwatorianów w Mikołowie wynikało pierwotnie bardziej z potrzeby rozbudowania istniejącego już seminarium w Krakowie niż instalacji młodego zgromadzenia. W 1917 roku salwatorianie złożyli kolegium (studentat) dla chłopców w Trzebini w diecezji krakowskiej spełniające rolę bursy, gdyż naukę wychowankowie pobierali w Chrzanowie. Ponieważ dom okazał się za mały, dlatego przeniesiono go do Krakowa na Zakrzówek. Tutaj też miał on charakter bursy, a większość wychowanków, po zdaniu matury w Gimnazjum św. Jacka, nie wiązała dalszych swoich planów życiowych ze zgromadzeniem. Dlatego w 1924 roku przemianowano placówkę na niższe seminarium, do którego mogli wstępować jedynie młodzieńcy deklarujący powołanie kapłańskie i zakonne. Również tutaj liczba kandydatów przewyższyła możliwości mieszkaniowe, dlatego ks. Wojciech Mieszkowski SDS, superior z Krakowa, poprosił biskupa katowickiego Stanisława Adamskiego o możliwość otwarcia szkoły w Mikołowie. Zgoda ordynariusza pozwoliła na rozpoczęcie budowy w 1931 roku. 23 sierpnia 1933 ks. Wilhelm Kasperlik poświęcił budynek seminarium, w którym jeszcze tego samego roku rozpoczęto pracę dydaktyczno-wychowawczą. W ciągu kolejnych lat kończono prace budowlane i wzbogacano szkołę o pomoce naukowe.
Cele kształcenia, program i statystyka
Podobnie jak większość tego typu placówek również seminarium salwatorianów stawiało sobie za cel kształcenie przyszłych członków zgromadzenia. Dlatego chłopcy deklarowali chęć zostania salwatorianinem, a rolą nauczycieli i wychowawców było rozwinięcie tegoż zalążkowego powołania. Dlatego formacja ludzka i jednocześnie kapłańska przebiegała inaczej niż w szkołach świeckich, gdyż trzema torami wzajemnie uzupełniającymi się. Pierwszy stanowił regulamin placówki, do którego należało się stosować. Zawierał on porządek dnia, zasady współżycia w społeczności seminaryjnej zarówno w odniesieniu do przełożonych jak i kolegów. Drugi tor to formacja religijna, która obligowała alumna do uczestnictwa w codziennej Mszy św., nabożeństwach, rozwoju własnego życia modlitewnego i pogłębiania prawd wiary. Trzecią grupę stanowiły wzorce osobowościowe, wśród których pierwsze miejsce zajmował Jezus Chrystus jako Mistrz i Nauczyciel, Matka Boża, wybrani święci, a także założyciel. Dodatkowo wychowawcy oraz zakonnicy, mający kontakt z uczniami, mieli posiadać odpowiednie przymioty w celu rozwijania osobowości wychowanków. Największą trudnością dla seminarium było dostosowanie nauczania do programów państwowych zwłaszcza w zakresie wyspecjalizowanej kadry i infrastruktury materialnej. Aby otrzymać status szkoły państwowej musiały być spełnione pewne warunki. Plan nauczania i organizację systemu dydaktycznego dostosowano do wymogów reformy szkolnej z 1932 roku. Salwatorianom, jako jedynym, udało się w ciągu kilku lat działalności Małego Seminarium zatrudnić aż czterech nauczycieli świeckich specjalistów w konkretnej dziedzinie nauki. Ciągła poprawa zaplecza materialnego, dostosowanie planów nauczania do szkolnictwa państwowego, relatywnie najlepiej wyspecjalizowana kadra dydaktyczna (na tle innych zakonnych seminariów przedwojennych) pozwoliły władzom szkoły w 1939 roku przeprowadzić maturę na prawach państwowych. Było to jedyne Niższe Seminarium Duchowne w diecezji katowickiej, któremu nadano status szkoły na prawach państwowych. Obok lublinieckiego seminarium oo. oblatów mikołowska szkoła należała do najliczniejszych tego typu placówek. Już w roku szkolnym 1933/1934 uczęszczało do niej 93 uczniów, a dane z roku 1938/1939 mówią już o 230 alumnach. Wybuch II wojny światowej przerwał działalność seminarium w Mikołowie.
Bibliografia
J. Kiedos, Zakonne niższe seminaria duchowne na terenie diecezji katowickiej w latach międzywojennych, SSHT 1986-87, t. 19-20, s. 233-241.