Kolegiata św. Bartłomieja Apostoła w Głogówku

Historia powstania kolegiaty

Pierwsza wzmianka o kościele parafialnym w Głogówku znajduje się w dokumencie z 10 czerwca 1284. Powstanie parafii może nawet wyprzedzać czas lokacji miasta. Obecny kościół zbudowano w 1350 roku z fundacji księcia opolsko-raciborskiego Fryderyka, co odnotowano w 1680 roku w czasie wizytacji. 24 lutego 1379 książę Henryk - pan na Niemodlinie, Głogówku, Prudniku i Strzelcach - wydał akt fundacyjny kolegiaty św. Bartłomieja i uposażył kolegium dwiema wsiami i dziesięcinami z kilku dalszych. Skład kolegiaty stanowili: dziekan, który był też proboszczem (rector ecclesiae) i dbał o budynek i odprawiane w nim nabożeństwa, kustosz, zajmujący się ekonomią, scholastyk szkolnictwem, prałat kantor chórem. Książę Henryk ustanowił dwóch wikarych, głoszących kazania w języku polskim i zajmujących się duszpasterstwem wśród ludności polskiej.

Kościół

Kościół w obecnym kształcie ma bezpośredni związek z powołaniem kolegiaty. Zbudowano kaplicę przy prezbiterium, służącą celom religijnym i zebraniom członków kolegiaty. Dziś jest zwana kaplicą Oppersdorffów.

W czasach husyckich kolegiata mogła ulec rozwiązaniu, a kościół zniszczeniu. Dopiero w 1463 roku książę Mikołaj I zwrócił zabrane kolegiacie dobra i wtedy powrócili tu kanonicy. Dokonali rekoncyliacji (powtórne poświęcenie), a z cmentarza usunęli pochowanych tam heretyków. Na przełomie XV i XVI wieku kościół został wzbogacony o nowy wystrój wnętrza i cenne naczynia mszalne. Przed połową XVI wieku w mieście zaczęła szerzyć się reformacja, a jeden z miejscowych "wikarych polskich" Marcin Saita (Zajda), przyjął wyznanie luterańskie i objął kościół ponownie opuszczony przez członków kolegium. Dopiero objęcie Głogówka przez Jana Oppersdorffa doprowadziło do restytucji kolegiaty. Jednak Saita aż do swej śmierci w 1572 roku głosił tu nauki protestanckie, a pamiątką po nim jest dawna chrzcielnica, dziś znajdująca się na zewnątrz kościoła przy prezbiterium.

W 1582 roku odnowioną kolegiatę nawiedził pożar. Odbudową zajął się Jan Oppersdorff. Z okresu odbudowy pochodzą niektóre przybudówki kościoła (kruchta północna i zapewne biblioteka). W 1601 roku kaplicę przy prezbiterium przekształcono na kaplicę grobową Oppersdorffów. Długie lata panowania Jerzego III były okresem gorliwej rekatolicyzacji i świetności kościoła. Jerzy III w 1622 roku otrzymał od cesarza prawo patronatu nad kościołem. Do 1715 roku, kiedy to wygasła głogówecka linia rodu, z tego prawa korzystali jego bezpośredni następcy. Później patronat przeszedł na cesarza, a po 1741 roku na króla pruskiego. W 1641 roku papież Urban VIII ofiarował ordynatowi relikwie św. Kandydy - rzymskiej męczenniczki, która od 1810 roku stała się patronką miasta.

W 1765 roku wielki pożar miasta zniszczył kolegiatę. Była to ogromna klęska, ale równocześnie okazja do podjęcia całkowitej modernizacji wnętrza w duchu panującego wówczas rokoka. W XVIII wieku kościół został poddany barokizacji, którą przeprowadzili morawscy artyści: Sebesta i Szubert.

W wieku XIX nie dokonano większych zmian w architekturze i wystroju kościoła, natomiast na początku 1810 roku dokonano sekularyzacji kolegiaty, która przestała istnieć. Ostatnim prałatem infułatem był hrabia Marc Mari de Bombelles, który nim został kapłanem był francuskim generałem. Gdy owdowiał przyjął święcenia i dwa lata był proboszczem w Wierzbięcicach koło Nysy. Wsławił się odważnym wystąpieniem, które uchroniło to miasto od zniszczenia w czasie oblężenia przez wojska napoleońskie. Po opuszczeniu Głogówka (sekularyzacja), powrócił do swej ojczyzny, obejmując tam w 1819 roku biskupstwo w Amiens.

W 1906 roku dokonano odnowienia kościoła, przy czym malowidła Sebastiniego restaurował malarz Józef Langer.

Bibliografia

Za: [1]