Boromeuszki w Rybniku

Siostry boromeuszki przybyły do Rybnika w 1931 roku. Zamieszkały w nabytym przez zgromadzenie budynku, który ks. proboszcz Tomasz Reginek wybudował jako bursę dla młodzieży gimnazjalnej. Realizacja jego planów przerosła jednak jego możliwości. Do rybnickiego domu, z Cieszyna, siostry przeniosły działalność władz Prowincji Polskiej oraz nowicjat. Dom nazwano Zakładem Świętej Rodziny. W czerwcu 1939 roku doszło do autonomii Polskiej Prowincji, dotychczas zależnej od domu generalnego w Trzebnicy (położonego na terenie ówczesnych Niemiec). Tym samym, rybnicki klasztor stał się domem generalnym nowo powstałego zgromadzenia. Podczas II wojny światowej budynek został częściowo zajęty przez władze okupacyjne (biura, szpital wojskowy). Do pielęgnacji rannych zaangażowano także siostry. W lutym 1945 roku, z powodu działań wojennych, siostry zostały ewakuowane. W mieście pozostało kilka sióstr, m.in. s. Damascena Hary, dzięki której nie doszło do poważnych zniszczeń kościoła pw. św. Antoniego z Padwy. Siostra Damascena zaangażowana była także w działalność charytatywną – opiekowała się biednymi i potrzebującymi. Po przejściu frontu budynek zajęły polskie władze państwowe. Siostry już nie powróciły do tego domu zakonnego. Po wojnie w budynku mieścił się m.in. Szpital Miejski nr 2, a od 2003 roku Państwowa Szkoła Muzyczna im. Karola i Antoniego Szafranków.

Druga placówka boromeuszek w Rybniku, istniejąca w latach 1933-1939, była związana z Zakładem Królowej Apostołów ojców werbistów. Siostry prowadziły tam gospodarstwo kuchenne.

Literatura dotycząca historii zgromadzenia wspomina także o działalności domu starców przy ul. Rudzkiej 4, finansowanego przez magistrat miasta (archiwalia nazywają go też przytułkiem dla starców). Siostry miały podjąć opiekę nad jego mieszkańcami w październiku 1936 roku. Brak takiego domu w wykazie placówek zgromadzenia w schematyzmie diecezjalnym sugeruje, że siostry tam pracowały, lecz bez erygowania nowego domu zakonnego. Ze wspomnień sióstr wynika, że podczas działań wojennych budynek domu starców został zniszczony.

Krótko przed wybuchem II wojny światowej, w czerwcu 1939 roku, boromeuszki zostały poproszone o podjęcie pracy pielęgniarskiej w szpitalu św. Juliusza. Pielęgnacją chorych w szpitalu zajmowały się franciszkanki niemieckiego pochodzenia. W odpowiedzi na prośbę władz, kilka boromeuszek z domu generalnego dochodziło do pracy w szpitalu. Z chwilą wybuchu wojny całość działalności pielęgniarskiej znów przejęły franciszkanki. Po ich wyjeździe z Rybnika w styczniu 1945 roku, boromeuszki podjęły się zadania opieki nad chorymi. Nową placówkę zgromadzenia, związaną ze szpitalem św. Juliusza, oficjalnie erygowano w listopadzie 1945 roku. Po prawie czterdziestu latach, we wrześniu 1984 roku, w związku z niemożnością zasilenia wspólnoty nowymi pielęgniarkami, siostry przeniosły lokalizację rybnickiej wspólnoty. Zamieszkały w domu parafialnym ojców werbistów przy ul. Kościuszki 57, podejmując pracę parafialną oraz katechizację. Nadal troszczyły się o kaplicę szpitalną. Działalność sióstr boromeuszek w Rybniku trwała do 2013 roku.

Bibliografia

Archiwum Sióstr Boromeuszek w Mikołowie: Kronika retrospektywna byłego domu generalnego w Rybniku; Kronika domu zakonnego przy Szpitalu św. Juliusza (retrospektywna do lat 70. XX w.); Dokumentacja domu zakonnego Rybnik-Królowa Apostołów 1933; Dokumentacja domu zakonnego w Rybniku 1945-2013; Dziennik korespondencji 1938-1946; Gertruda Kasperek, Rozwój Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Polsce i jego działalność w latach 1923-1939, Lublin 1977 (s. 308-309 dotyczy domu prowincjalnego; s. 316-317 dotyczy międzywojennej placówki przy Zakładzie Królowej Apostołów; s. 370 dotyczy domu starców); Gertruda Kasperek, Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Mikołowie w latach 1939-1947, Lublin 1997 (s. 207 dotyczy domu generalnego, s. 206, przypis „e” dotyczy domu starców, s. 217-218 dotyczy domu starców oraz pracy w szpitalu św. Juliusza); Rocznik Diecezji Śląskiej (Katowickiej) 1936, s. 204-206, 250-254; Rocznik Diecezji Śląskiej (Katowickiej) 1938, s. 130-133; Rocznik Diecezji Katowickiej 1947, s. 143; Katalog Diecezji Katowickiej 1986, s. 451, 608; Samodzielne zgromadzenie SS. Boromeuszek w Polsce, „Gość Niedzielny” 1939, nr 27, s. 530; Pierwsza Kapituła Generalna Sióstr Boromeuszek w Polsce, „Gość Niedzielny” 1939, nr 35, s. 686; Józef Kiedos, Zakony i zgromadzenia zakonne w życiu diecezji katowickiej do wybuchu II wojny światowej, Katowice 1996; Rybnik. Dzieje miasta i jego dzielnic, red. Zbigniew Hojka, Bogdan Kloch, t. 2, s. 257, 296, 309-310, Rybnik 2017.