Reginek Tomasz

Z e-ncyklopedia

Reginek Tomasz (1887-1974)

ks. T. Reginek - drugi od lewej

Urodził się 7 marca 1887 w Dobrzeniu Wielkim w rodzinie rolnika Jakuba i Magdaleny z d. Gabriel. Jego młodszy brat Kasper także wybrał drogę kapłaństwa. Ukończył szkołę ludową w rodzinnej miejscowości oraz gimnazja w Prudniku i Bytomiu. W latach 1909 – 1913 studiował na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1912 roku przedłożył pracę doktorską pt. Życiowe elementy ewolucji kultury europejskiej. Spotkała się ona z ostrym atakiem środowiska naukowego uczelni i za radą swojego profesora teologii Laemmera wycofał ją z obrony. Równocześnie odbywał studia prawnicze i ekonomiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, te ostatnie kontynuując już w Monachium. 18 czerwca 1914 przyjął święcenia kapłańskie.

Jako wikary krótko pracował w Dobrzeniu Wielkim, Opolu, Byczynie. W czasie I wojny światowej swą posługę kapłańską sprawował w Szczecinie, jako kapelan wojskowy i sanitariusz, w Jełowej k. Opola, Chociebużu (Cottbus - Łużyce) i w Zabrzu-Mikulczycach. Na krótko przed jej zakończeniem wyjechał do Paryża, a po powrocie został wikariuszem w Królewskiej Hucie. Wówczas też czynnie zaangażował się w ruchu społecznym na rzecz autonomii społeczno-gospodarczej Górnego Śląska. Wraz z bratem dr. Janem Reginkiem był zwolennikiem autonomii Śląska w postaci wolnego państwa górnośląskiego, kontrolowanego przez Ligę Narodów. 27 listopada 1918 bracia Reginkowie powołali Komitet Górnośląski, który zaczął przewodzić ruchowi niepodległościowemu. W styczniu 1919 roku komitet przekształcono w organizację pod nazwą Związek Górnoślązaków (Bund der Oberschlesien). Pierwszym sekretarzem generalnym związku został ks. T. Reginek.

Jego działalność znalazła odbicie w licznych publikacjach, jak: Die oberschlesische Frage, Kwestia górnośląska, Moralność a dobroczynność ludu górnośląskiego. Od 22 lipca 1923 był proboszczem parafii Matki Bożej Bolesnej w Rybniku, gdzie dał się poznać jako sprawny reformator oraz organizator życia parafialnego i społecznego, będąc m.in. członkiem rady miasta i rady powiatu. W 1924 roku odbył podróż do Ameryki Południowej, zaś cztery lata później uczestniczył w Kongresie Eucharystycznym w Sydney. Następnie 24 lutego 1931 objął funkcję dziekana dekanatu rybnickiego. Widząc zbliżające się zagrożenie wojenne, bp S. Adamski mianował go 29 sierpnia 1939 okręgowym wikariuszem dla Ziemi Rybnickiej. Funkcja ta niosła ze sobą odpowiedzialność za Kościół w wyznaczonym sobie rejonie na wypadek zerwania kontaktów z Kurią w wyniku działań wojennych. Za zgodą bpa Adamskiego opuścił 4 grudnia 1939 okupowaną Polskę wyjeżdżając do Włoch, a następnie Francji i USA.

W czasie II wojny światowej był wikariuszem generalnym bpa polowego ks. J. Gawliny w Polskich Siłach Zbrojnych na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Po zakończeniu działań wojennych nie powrócił na Śląsk, lecz zaangażował się w opiekę nad polskimi uchodźcami poza Europą. W czerwcu 1946 roku zamieszkał w USA. Dwa lata później wstąpił do nowicjatu księży marianów. W 1950 roku został kapelanem Zakładu św. Józefa w Nowym Jorku. Dopiero 9 czerwca 1957 formalnie zrezygnował z probostwa w Rybniku. W 1963 roku został uhonorowany tytułem protonotariusza apostolskiego z prawem noszenia infuły. Do kraju powrócił w grudniu 1973 roku i zamieszkał w Oleśnie. Zmarł 27 stycznia 1974. Pochowany został w rodzinnym grobowcu obok kościoła pw. św. Rocha w Dobrzeniu Wielkim.

Jego dorobek pisarski to liczne prace dotyczące spraw społecznych i religijnych. Należą do nich m.in.: Potęga Polonii Amerykańskiej, Nowe życie w Chrystusie, Naśladowanie Świętych Pańskich z krótkim rozważaniem na każdy dzień. Najważniejszy dla historii Kościoła na Śląsku był jednak jego pamiętnik pt. Proboszcz śląski - Wspomnienie.

Ks. Reginek został odznaczony orderem Pro Ecclesia et Pontifice (1930), Złotym Krzyżem Zasługi (1937), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Polonia Restituta.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Tomasza Reginka; Schematyzm 1923; T. Dobrzyński [ks. T. Reginek], Proboszcz śląski. Wspomnienia, Londyn 1952; EPS, s. 107, 474; Falęcki, O narodowe oblicze, s. 35, 41; Gwóźdź, Udział duchowieństwa, s. 207; Myszor, Historia kościoła, s. 53 i nn; Tenże, Stosunki Kościół, s. 36, 67; Olszar, Duchowieństwo, s. 32; Proboszcz rybnicki – ks. Tomasz Reginek, pr. zb. pod red. D. Jądro, Czerwionka-Leszczyny 2005; Represje wobec duchowieństwa, s. 80; WD 1931, nr 3, s. 34; 1931, nr 9, s. 110; Wojskowa służba, s. 88; Żaryn, Kościół w Polsce, s. 209; Krzyżanowski, Kościół katolicki wobec mniejszości niemieckiej, s. 15 i nn; Macała, Duszpasterstwo a narodowość wiernych, s. 100; B. Cimała, Reginek Tomasz (hasło), [w:] Chorzowski słownik, s. 333-336; J. Żurek, Ruch "księży patriotów" w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009, s. 216, K. Szweda, Parafia rybnicka w historycznym rozwoju, WD 1964, nr 11-12, s. 172-175; L. Musiolik. Rybniczanie. Słownik biograficzny, Rybnik 2000, s. 149-150; J. Mandziuk, Reginek Tomasz (1887-1974), SPTK, t. 7, Warszawa 1983, s. 20-21.

  • Fotografia: ks. Tomasz Reginek (z lewej) w czasie wojny, fotografia wykonana w Jerozolimie.