Tempes Leopold

Tempes Leopold SJ (1645-1742) misjonarz

Urodził się 4 listopada 1675 w Svitavie w zachodnich Morawach. Był nauczycielem w kolegium jezuickim w Świdnicy, skąd został wysłany, przez biskupa wrocławskiego Franza Ludwiga von Pfalz-Neuburg, na Śląsk Cieszyński w celu prowadzenia misji rekatolizacyjnej. Zapewne ważną przyczyną tego zamierzenia były możliwe skutki postanowień tzw. ugody altransztadzkiej z 1707 roku, wymuszonej przez króla Szwecji Karola XII na cesarzu Austrii Józefie I w toku zmiennych losów III wojny północnej. Dokument ugody przyniósł znaczące swobody protestantom na Śląsku, w tym także na Śląsku Cieszyńskim. Wzbudzało to uzasadnione obawy przed rozszerzaniem się protestantyzmu i skłaniało do pilnego szukania środków zaradczych, wśród których najwłaściwszym było poszerzanie i umocnienie nauki Kościoła katolickiego.

W celu prowadzenia wyznaczonej pracy o. Tempes przybył więc w 1711 roku do Cieszyna i działał na obszarze ówczesnego dekanatu cieszyńskiego, a później także frysztackiego i frydeckiego. W 1716 roku przybył do Jabłonkowa dla prowadzenia misji rekatolizacyjnej także wśród miejscowych górali. W tym samym czasie dotarł do Istebnej, gdzie w 1720 roku zbudował drewnianą kaplicę, a nieopodal niej szkołę. Jest nader prawdopodobne, że późniejszym pokłosiem tych starań było, już po śmierci o. Tempesa, wzniesienie w 1794 roku nowego, murowanego kościoła parafialnego pw. Dobrego Pasterza w Istebnej, a także wybudowanie ok. 1819 roku murowanej szkoły obok tegoż kościoła. O. Tempesowi przypisuje się także rekatolizację innych wsi wokół Jabłonkowa, natomiast nie jest wykluczone, że w przypadku odciętej wówczas od świata Istebnej, przynajmniej w pewnym stopniu można także mówić o praktycznej chrystianizacji miejscowości.

Na całym natomiast Śląsku Cieszyńskim o. Tempes przyczynił się do ożywienia kultu Matki Bożej, zainicjował powstanie sanktuarium maryjnego w Kończycach Małych w 1719 roku, a wzniesiona rok później z jego inicjatywy kaplica w Istebnej otrzymała kopię cudownego obrazu maryjnego z kościoła jezuitów w Opawie. Również jego staraniem w 1726 roku ustawiono na rynku w Jabłonkowie drewnianą figurę Matki Bożej, później zamienioną na pomnik kamienny. Propagował także kult Eucharystii, m.in. organizując procesje Bożego Ciała ulicami Cieszyna, zwłaszcza tam, gdzie mieszkańcami byli w przeważającej części protestanci.

Zmarł 16 grudnia 1742 w Cieszynie. Pochowany został w Jabłonkowie w kościele parafialnym. Wiele lat później doczesne szczątki o. Tempesa zostały przeniesione na tzw. stary cmentarz przy kościele pw. Dobrego Pasterza w Istebnej. Jednakże obecnie trudne jest dokładne zlokalizowanie jego grobu na tym cmentarzu.

Pewną ciekawostkę stanowi fakt, że negatywnie zinterpretowana postać o. Tempesa pojawiła się w powieści Gustawa Morcinka o śląskim zbójniku pt.: „Ondraszek”. Sprawę nieco wyjaśnia jednak to, że książka, choć naszkicowana przez pisarza w okresie międzywojennym, została napisana w czasach ekspansji stalinizmu i wydana po raz pierwszy w 1953 roku.

Bibliografia

Diarium Missionis Episcopalis Wratislav[iensis] coepta a 1 Aprilis Anni 1716, Śląska Biblioteka Cyfrowa sygn.: SZ DD V 39; List jezuity Leopolda Tempesa, misjonarza biskupiego w księstwie cieszyńskim, do prokuratora Komory Cieszyńskiej Mikołaja Ignacego Trhali z 20.04.1717 r., m.in. na temat misji Tempesa w okolicach Jabłonkowa, Śląska Biblioteka Cyfrowa, sygn.: SZ DD IX 8/14; J. Franek, Działalność misjonarza biskupiego o. Leopolda Tempesa w księstwie cieszyńskim, rękopis 1937; M. Kiereś, O. Leopold Tempes - pierwszy misjonarz górali Beskidu Śląskiego, Cieszyn 2002; Z historii Kościoła Ewangelickiego na Śląsku Cieszyńskim, pod red. T. J. Zielińskiego, Katowice 1992, s. 81-82.