Tempes Leopold

Z e-ncyklopedia

Tempes Leopold SJ (1645-1742), misjonarz

TempesSJ 1.jpg

Urodził się 4 listopada 1675 w Svitavie w zachodnich Morawach. Był nauczycielem w kolegium jezuickim w Świdnicy, skąd został posłany, przez biskupa wrocławskiego Franza Ludwiga von Pfalz-Neuburg, na Śląsk Cieszyński w celu prowadzenia misji rekatolicyzacji. Zapewne ważną przyczyną tego zamierzenia były możliwe skutki postanowień tzw. ugody altransztadzkiej z 1707 roku, wymuszonej przez króla Szwecji Karola XII na cesarzu Austrii Józefie I w toku zmiennych losów III wojny północnej. Dokument ugody przyniósł znaczące swobody protestantom na Śląsku, w tym także na Śląsku Cieszyńskim. Wzbudzało to uzasadnione obawy przed rozszerzaniem się protestantyzmu i skłaniało do pilnego szukania środków zaradczych, wśród których najwłaściwszym było poszerzanie i umocnienie nauki Kościoła katolickiego.

W celu prowadzenia wyznaczonej pracy o. Tempes przybył więc w 1711 roku do Cieszyna i działał na obszarze ówczesnego dekanatu cieszyńskiego, a później także frysztackiego i frydeckiego. W 1716 roku przybył do Jabłonkowa dla prowadzenia misji rekatolicyzacji także wśród miejscowych górali. W tym samym czasie dotarł do Istebnej, gdzie w 1720 roku zbudował drewnianą kaplicę, a nieopodal niej szkołę. Jest nader prawdopodobne, że późniejszym pokłosiem tych starań było, już po śmierci o. Tempesa, wzniesienie w 1794 roku nowego, murowanego kościoła parafialnego pw. Dobrego Pasterza w Istebnej, a także wybudowanie ok. 1819 roku murowanej szkoły obok tegoż kościoła. O. Tempesowi przypisuje się także rekatolicyzację innych wsi wokół Jabłonkowa, natomiast nie jest wykluczone, że w przypadku odciętej wówczas od świata Istebnej, przynajmniej w pewnym stopniu można także mówić o praktycznej chrystianizacji miejscowości.

Na całym natomiast Śląsku Cieszyńskim o. Tempes przyczynił się do ożywienia kultu Matki Bożej, zainicjował powstanie sanktuarium maryjnego w Kończycach Małych w 1719 roku, a wzniesiona rok później z jego inicjatywy kaplica w Istebnej otrzymała kopię cudownego obrazu maryjnego z kościoła jezuitów w Opawie. Również jego staraniem w 1726 roku ustawiono na rynku w Jabłonkowie drewnianą figurę Matki Bożej, później zamienioną na pomnik kamienny. Propagował także kult Eucharystii, m.in. organizując procesje Bożego Ciała ulicami Cieszyna, zwłaszcza tam, gdzie mieszkańcami byli w przeważającej części protestanci.

Zmarł 16 grudnia 1742 w Cieszynie. Według jego życzenia pochowano go w krypcie kościoła parafialnego Bożego Ciała w Jabłonkowie. Dwa lata później zmarł również jego wieloletni towarzysz misyjny - o. Franciszek Streich i pochowany został obok o. Tempesa. W 1908 roku, w związku z przebudową kościoła Bożego Ciała, tamtejszy proboszcz zdecydował o przeniesieniu prochów obu misjonarzy na cmentarz jabłonkowski w okolice głównego Krzyża. Jednakże obecnie, zwłaszcza po wydarzeniach czasów komunistycznej Czechosłowacji, trudne jest dokładne zlokalizowanie grobów obu misjonarzy na tym cmentarzu.

Pewną ciekawostkę stanowi fakt, że negatywnie zinterpretowana postać o. Tempesa pojawiła się w powieści Gustawa Morcinka o śląskim zbójniku pt. Ondraszek. Sprawę nieco wyjaśnia jednak to, że książka, choć naszkicowana przez pisarza w okresie międzywojennym, została napisana w czasach ekspansji stalinizmu i wydana po raz pierwszy w 1953 roku.

Bibliografia

Diarium Missionis Episcopalis Wratislav[iensis] coepta a 1 Aprilis Anni 1716, Śląska Biblioteka Cyfrowa sygn.: SZ DD V 39; List jezuity Leopolda Tempesa, misjonarza biskupiego w księstwie cieszyńskim, do prokuratora Komory Cieszyńskiej Mikołaja Ignacego Trhali z 20.04.1717 r., m.in. na temat misji Tempesa w okolicach Jabłonkowa, Śląska Biblioteka Cyfrowa, sygn.: SZ DD IX 8/14; J. Franek, Działalność misjonarza biskupiego o. Leopolda Tempesa w księstwie cieszyńskim, rękopis 1937; M. Kiereś, O. Leopold Tempes - pierwszy misjonarz górali Beskidu Śląskiego, Cieszyn 2002; Z historii Kościoła Ewangelickiego na Śląsku Cieszyńskim, pod red. T. J. Zielińskiego, Katowice 1992, s. 81-82.