Bartuzel Franciszek

Bartuzel Franciszek Paweł (1731-1811), komisarz biskupi

Urodził się 1 kwietnia 1731 w Babicach w powiecie raciborskim. Studia 4-letnie odbył w Ołomuńcu. Święcenia kapłańskie otrzymał w Ołomuńcu 13 sierpnia 1758. Przez 12 lat pracował, jako wikariusz w Starym Boguminie. Stamtąd został powołany do Tarnowskich Gór na wikarego, gdyż w dekanacie bytomskim brakowało księży umiejących mówić po niemiecku. Został następnie proboszczem w Dziećkowicach (1772-1773), gdzie pracował tylko 8 miesięcy. W Woźnikach był proboszczem w latach 1773-1776. Tam zastał zrujnowaną parafię; wybudował nową plebanię i zabudowania gospodarcze. 15 kwietnia 1776 mianowano go administratorem, a 20 września 1776 proboszczem w Tarnowskich Górach. Pozostawał nim aż do 20 stycznia 1811. W 1783 roku mianowany został dziekanem bytomskim oraz oficjałem i komisarzem dekanatów bytomskiego i pszczyńskiego, do 1794 roku także dekanatów pilickiego i siewierskiego. Jako dziekan został upoważniony do: trzymania dyscypliny wśród duchownych, czuwania nad obyczajami, odprawiania dorocznych kongregacji dekanalnych, święcenia kościołów, aprobowania spowiedników, wymagania od plebanów głoszenia kazań i wizytacji każdego roku parafii. Zmarł w 1811 roku.

Wizytacja księdza Bartuzela

W latach 1792-1793 odbyła się jedna jego podróż wizytacyjna, z rozkazu bp krakowskiego Feliksa Pawła Turskiego, za zgodą śląskiego ministra Hyoma. Biskup zlecił wizytację czterech dekanatów: bytomskiego, pszczyńskiego, pilickiego i siewierskiego. Ks. Bartuzel znalazł się w trudnej sytuacji, z jednej strony musiał dostosować się do rozkazu biskupa, a z drugiej był uzależniony od pruskich i ewangelickich urzędów. Ks. Bartuzel niedługo korzystał z rozszerzonej delegacji na dekanat pilicki i siewierski. Nie ma żadnych akt świadczących o jego działalności na tym obszarze. Wizytacja objęła tylko dwa dekanaty bytomski i pszczyński, pozostały po niej protokoły wizytacyjne, przedstawiające liczbę mieszkańców miejscowości, ich kulturę materialną i duchową, zwyczaje, stosunki religijne, majątkowe, społeczne i genealogiczno - demograficzne. Z powodu nadmiaru napotykanych problemów, ze strony państwa ks. Bartuzel zrzekł się obowiązków dziekańskich w 1797 roku i urzędu komisarza w 1802 roku.

Bibliografia

Protokoły wizytacyjne dekanatu bytomskiego z lat 1792-1793, wydał Józef Pater Poznań - Wrocław 2003; F. Maroń, Proces kształtowania wschodniej granicy biskupstwa wrocławskiego na tle wydarzeń politycznych przełomu XVIII i XIX wieku. Przyczynek do genezy ustaleń bulli "De salute animarum", ŚSHT1971, t. 4, 189 i nn.; J. Nowak, Kronika miasta i powiatu Tarnowskie Góry, najstarsze dzieje Śląska i ziemi Bytomsko-Tarnogórskiej. Dzieje pierwszego Górnictwa w Polsce, Tarnowskie Góry 1927; Polski Słownik Biograficzny, red. W. Konopczyński, t. I, Kraków 1935, s. 334; J. Szczepaniak, Spis prepozytów i plebanów…, s. 58; L. Musioł, Woźniki, dzieje miasta od czasów najdawniejszych do połączenia z macierzą w roku 1922, Opole 1971, s. 66.