Chrześcijańska Demokracja
Doktryna społeczna i polityczna, mająca swoje źródło w nauczaniu społecznym Kościoła Katolickiego oraz w filozofii personalistycznej. Powstała w drugiej połowie XIX wieku, jednak rozwinęła się dopiero po 1945 roku. Chrześcijańska Demokracja, zwana popularnie Chadecją powstała jako odpowiedź na encyklikę papieża Leona XIII: Rerum novarum , w której papież wypowiedział się zarówno przeciwko socjalizmowi jak również liberalizmowi, dając podwaliny pod powstanie nowego ruchu społecznego wzorującego się na zasadach moralnych chrześcijaństwa. Chadecja deklaruje wspieranie prawa własności jako prawa naturalnego każdego człowieka, a także promuje zasadę solidarności w społeczeństwie, gdzie podstawą zachowań każdej jednostki powinny być zasady moralne. I choć Chrześcijańska Demokracja bardzo mocno akcentuje podmiotowość jednostki, to podkreśla również (przeciwnie do liberalizmu), że człowiek jest zawsze członkiem wspólnoty – najpierw tej rodzinnej, potem osiedlowej, wspólnoty miejscowości, ojczyzny za które jest w pewien sposób również odpowiedzialny.
Chadecy popierają oddzielenie Kościoła od Państwa oraz sprzeciwiają się systemom autorytarnym i totalitarnym. Opowiadają się za centralną opcją w polityce unikając stanowisk skrajnie lewicowych oraz prawicowych. Duży wpływ na poglądy chrześcijańskiej demokracji miało nauczanie papieży XX wieku, m.in.: Leona XIII, Jana XXIII, Pawła VI oraz Jana Pawła II. Partie chadeckie nie są pod żadnym nadzorem Kościoła, choć często kierują się wytycznymi katolickiej nauki społecznej. Najsławniejsi chadecy to R. Schumann, K. Adenauer oraz A. de Gasperi. Największe Partie Chadeckie działające w Europie to: Niemiecka Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (CDU) oraz Unia Chrześcijańsko-Społeczna (CSU), włoska Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna oraz Chrześcijańsko-Demokratyczne Centrum, a w Austrii - Austriacka Partia Ludowa.
Patrz: Chrześcijańska Demokracja na Górnym Śląsku
Bibliografia
K. Sobolewska-Myślik, Partie i systemy partyjne na świecie, Warszawa 2004; M. Novak, A. Rauscher, M. Zięba, Chrześcijaństwo, Demokracja, Kapitalizm, Poznań 1993; Katolicka Nauka Społeczna. Podstawowe zagadnienia z życia społecznego i politycznego, red. S. Fel, J. Kupny.