Bł. Rodzina Ulmów z Markowej

Bł. Rodzina Ulmów z Markowej, męczennicy

mal. Oleg Czyżowski

Józef Ulma urodził się 2 marca 1900 w Markowej w rodzinie Marcina i Franciszki z domu Kluz. Od najmłodszych lat pomagał rodzicom w trzyhektarowym gospodarstwie. Ukończył czteroklasową szkołę powszechną. W 21 roku życia został powołany do wojska. Po ośmiu latach rozpoczął edukację w szkole rolniczej w Pilźnie, którą ukończył z bardzo dobrym wynikiem. Po powrocie do domu założył pierwszą szkółkę drzew owocowych w wiosce i utrzymywał się ze sprzedaży sadzonek. Jak na tamte czasy prowadził bardzo nowoczesne gospodarstwo rolne. Założył hodowlę jedwabników i został doceniony podczas Powiatowej Wystawy Rolniczej w Przeworsku w 1933 roku. Był pasjonatem bartnictwa, zbudował maszynę introligatorską i przydomową elektrownię wiatrową. W sferze jego zainteresowań była fotografia. Angażował się w działalność Stowarzyszenia Młodzieży Katolickiej i Związku Młodzieży Wiejskiej "Wici" i był tam bibliotekarzem i fotografem. Działał społecznie w wiejskiej spółdzielni zdrowia oraz był prezesem spółdzielni mleczarskiej.

Wiktoria Ulma urodziła się 10 grudnia 1912 w Markowej jako siódme dziecko Jana i Franciszki (z Homów) Niemczaków. Gdy miała 6 lat zmarła jej matka, a na rok przed ślubem ojciec. Była zaangażowana społecznie, grała w teatrze wiejskim, uczęszczała na kursy organizowane przez Uniwersytet Ludowy w Gaci.

Wiktoria i Józef zawarli sakramentalny związek małżeński 7 lipca 1935 w kościele pw. św. Doroty w Markowej. Na świat przychodziły kolejne dzieci: Stanisława (18 VII 1936), Barbara (6 X 1937), Władysław (5 XII 1938), Franciszek (3 IV 1940), Antoni (6 VI 1941), Maria (16 IX 1942). W chwili śmierci Wiktoria była w zaawansowanej ciąży z siódmym dzieckiem, które pod wpływem tragicznej sytuacji zaczęła rodzić.

W drugiej połowie 1942 roku przyjęli pod swój dach ośmioro Żydów, których ukryli na strychu swego domu. Za ratowanie Żydów Józef i Wiktoria Ulmowie i ich siedmioro dzieci zostali zamordowani przez Niemców 24 marca 1944. Po egzekucji w ich domu znaleziono rodzinną Biblię, a w niej podkreślone dwa fragmenty - tytuł podrozdziału: Przykazanie miłości. Miłosierny Samarytanin i zdanie Albowiem jeślibyście miłowali tylko tych, którzy was miłują, jakąż byście mieli za to zapłatę.

W 1995 roku Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani przez izraelski Instytut Yad Vashem pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, a w 2010 roku przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

10 września 2023 uroczystości beatyfikacyjne rodziny Ulmów odbyły się w Markowej. Uczestniczyło w niej blisko 37 tysięcy wiernych. Liturgii przewodniczył prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych kardynał Marcello Semeraro.

• Wspomnienie przypada 7 lipca (dzień zawarcia sakramentu małżeństwa przez Ulmów).

• Relikwiarz: ma 40 cm wysokości, jest wykonany z patynowanego brązu. Przedstawia on drzewo - symbol życia, na którym umieszczono członków rodziny Ulmów: Wiktorię i Józefa i ich dzieci. W tle widać dom rodziny błogosławionych. Całość wieńczy wieża kościoła w Markowej. Autorką relikwiarza jest Agnieszka Stopyra-Żugaj z Chodaczowa, absolwentka wydziału rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Główny relikwiarz w kształcie sarkofagu, z doczesnymi szczątkami błogosławionych znajduje się w bocznym ołtarzu kościoła pw. św. Doroty w Markowej.

• W 2016 roku w Markowej zostało otwarte Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów. Od 2017 roku muzeum jest instytucją kultury - patronat Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2022 roku muzeum odwiedziło ponad 25 tysięcy zwiedzających. Jest tu także Sad Pamięci - nawiązujący z jednej strony do sadowniczej pasji Józefa Ulmy, a z drugiej - do Ogrodu Sprawiedliwych w Yad Vashem.

• 6 marca 2024, w dniu Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych, w Ogrodach Watykańskich zasadzono jabłoń, którą zaszczepił sam bł. Józef Ulma.

Bibliografia

Męczennicy z Markowej, [w:] Gość Niedzielny, nr 36, 10 września 2023, (dodatek specjalny Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego). Obraz beatyfikacyjny, mal. Oleg Czyżowski, foto: [1]; Gość Niedzielny, nr 11, 17 marca 2024, s. 6