Szaty liturgiczne

Szaty liturgiczne, inaczej nazywane paramentami (łac. szaty kościelne), do których zalicza się również insygnia pontyfikalne (biskupie i papieskie). Do czasów konstantyńskich nie używano oddzielnych szat do celebracji liturgii. Noszono szaty codzienne, które odznaczały się odświętnością. Na wprowadzenie pewnych szat miała wpływ decyzja Konstantyna o podniesieniu biskupów do rangi urzędników cesarskich. W VII wieku moda wyraźnie ewoluowała. Przy przemianach społecznych związanych z wpływem ludów germańskich i galijskich zaczęto zmieniać szaty, Kościół jednak pozostał przy dawnym stylu ubierania, co wykształciło większość ze znanych nam szat liturgicznych. Kościół na zachodzie nie wzorował się na szatach kapłańskich Starego Testamentu, ale przejął szaty pochodzące z Cesarstwa Rzymskiego.

Szaty były coraz bardziej ozdobne, ze zwykłego stroju stały się paramentami liturgicznymi. Od IX w. nastąpił szczególny rozwój szat liturgicznych, zaczęto je błogosławić. W średniowieczu nadano im symbolikę, na którą wskazują modlitwy odmawiane przy ubieraniu szat. Symboliści w wiekach średnich nawiązali do szat liturgicznych Izraela ze Starego Testamentu przez co powstały nowe szaty m.in. infuła i racjonał. Od XIII w. aż do reformy po Soborze Watykańskim II szaty zasadniczo nie zmieniły się. Odnowa liturgiczna wpłynęła na zaprzestanie używania niektórych paramentów, jak manipularz czy tunicella.

Szaty używane w rycie rzymskim

1. Humerał
2. Alba
3. Cingulum
4. Stuła
5. Tunicella (Tunika)
6. Dalmatyka
7. Ornat
8. Manipularz
9. Krzyż pektoralny
10. Pierścień
11. Mitra
12. Pastorał
13. Rękawice pontyfikalne
14. Sandały pontyfikalne
15. Paliusz
16. Komża
17. Kapa (pluwiał, nieszpornik)
18. Racjonał
19. Gremiał
20. Fanon
21. Falda
22. Subcintorium
23. Ferula
24. Tiara

Bibliografia

J. Wierusz–Kowalski, Liturgika, Warszawa 1955; B. Nadolski, Liturgika.T. 1 Liturgika fundamentalna, Poznań 1989; Słownik kościelny łacińsko-polski, red. A. Jougan, Miejsce Piastowe 1948.