Statuty kardynała Roberta z 1215 roku dla Uniwersytetu Paryskiego

Statuty kardynała Roberta z 1215 r. dla Uniwersytetu Paryskiego

---

Robert, sługa Krzyża Chrystusa z miłosierdzia bożego św. Stefana na Monte Celio1, prezbiter kardynał, stolicy apostolskiej legat, wszystkim mistrzom i scholarom paryskim wieczyste pozdrowienia w Panu. Niechaj wiedzą wszyscy, że mając specjalne polecenie papieża, abyśmy dołożyli skutecznych starań celem poprawy położenia scholarów paryskich, takeśmy postanowienia powzięli za radą dobrych mężów, pragnąc na przyszłość spokój zabezpieczyć scholarom.

Nikt nie może wykładać w Paryżu sztuk przed 21 rokiem życia swego, a zanim przystąpi do wykładania, winien co najmniej słuchać przez 6 lat sztuk; ma też złożyć oświadczenie, że przynajmniej przez 2 lata będzie wykładał, chyba że zaszłaby uzasadniona przyczyna, którą ma publicznie albo wobec egzaminatorów przedstawić; nie może być też splamiony jakąkolwiek niesławą, a gdy przystąpi do wykładów, ma być poddany egzaminowi wedle norm, które zawiera dokument pana P[iotra] biskupa paryskiego, gdzie też znajduje się układ między kanclerzem a scholarami, potwierdzony przez sędziów wydelegowanych przez papieża, mianowicie przez biskupa i dziekana z Troyes2 i przez P[iotra] biskupa i J[ana] kanclerza paryskiego. Winni zaś wykładać w szkołach księgi Arystotelesa o dialektyce tak starej, jak i nowej w sposób zwykły, a nie jako kurs. Mają też wykładać w szkołach dwóch Priscianów", albo jednego z nich przynajmniej. W dnie świąteczne winni wykładać tylko filozofów, retorykę, przedmioty wchodzące w skład quadrivium6, i barbarismum, etykę i wedle woli czwartą księgę "Topów". Nie ma się wykładać ksiąg Arystotelesa o metafizyce i o filozofii naturalnej, ani streszczenia z nich, ani o doktrynie mistrza z Dinant, lub Amalryka heretyka i Maurycego Hiszpana1.

"Pryncypiom" i zebraniom mistrzów, jak i odpowiedziom, i polemikom chłopców lub młodzieńców nie mają towarzyszyć żadne biesiady. Mogą oni jednak uprosić niektórych krewnych lub towarzyszy, lecz niewielu. Co do darów zaś, szat albo innych rzeczy, jakie zwykle się składa, napominamy, aby to działo się częściej, zwłaszcza na rzecz biednych. Każdy zaś z mistrzów wykładających sztuki ma posiadać tylko okrągły płaszcz, czarny i spadający do kostek, przynajmniej jak długo jest nowy. [...] Jeżeli [zaś] który ze scholarów studiujących sztuki lub teologię umarłby, to połowa mistrzów sztuk ma uczestniczyć w pogrzebie jednym razem, druga zaś połowa innym razem na przemian, i nie ma zawrócić z drogi, aż pogrzeb się skończy, chyba że miano by uzasadnioną przyczynę. Jeżeli zaś umrze mistrz sztuki albo teologii, to wszyscy mistrzowie mają wziąć udział w wigiliach, każdy ma czytać albo kazać czytać psałterz, każdy pozostać w kościele, w którym obchodzi się wigilie, aż do północy albo większej części nocy, chyba żeby przeszkodziła uzasadniona przyczyna. W dniu pogrzebu mistrza niechaj nikt nie ma wykładów albo dysputy [...].

Co do teologów, to postanawiamy, aby nikt w Paryżu nie wykładał przed 35 rokiem swego życia i zanim by się nie uczył przynajmniej przez ośm lat [...], a przez pięć lat słuchał teologii [...]. Nikt nie może być scholarem w Paryżu, kto by nie miał wiadomego mistrza.

Cyt. za: Rozkwit średniowiecznego porządku w Europie w XII1-XIV wieku. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, w świetle źródeł przedstawił K. Dobrowolski, zesz. 19, Kraków 1926