Schultis Antoni

Schultis Antoni (1869-1939), polityk, wojewoda śląski

Urodził się 27 lutego 1869 we Lwowie w rodzinie Wincentego i Antoniny z Blumów. W 1886 roku ukończył Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, po czym rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu lwowskiego. Wybrał kierunek stosunkowo trudny, ale pozwalający w przyszłości podjąć pracę w szeroko rozwiniętym aparacie administracyjnym monarchii austro-węgierskiej. W czasie nauki - od 1 października 1888 do końca września 1889 roku - odbył służbę wojskową w 80. pułku piechoty, uzyskując stopień podporucznika rezerwy. Dyplom uzyskał w 1890 roku, zaś po zdaniu egzaminów państwowych rozpoczął pracę jako praktykant konceptowy. Początkowo został skierowany do miejscowości Przemyślany, gdzie podjął pracę w starostwie (1891-1892). W latach 1892-1897 pracował w Stanisławowie.

W 1893 roku zawarł małżeństwo ze Stanisławą Felicją z Bałłabanów. Miał z nią dwójkę dzieci: syna Stanisława (1893) - kapitana Wojska Polskiego, a w latach trzydziestych dzierżawcę ziemskiego - i córkę Marię (1896).

Kariera A. Schultisa uległa wyraźnemu przyspieszeniu dopiero po przeniesieniu do Lwowa w 1897 roku. Kolejno sprawował funkcje prowizorycznego koncepisty (1900) i komisarza powiatowego (1902 ). W 1902 roku został oddelegowany do centrali Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Wiedniu, gdzie przebywał do 1904 roku. Po powrocie do Lwowa został sekretarzem namiestnictwa, a w 1907 roku awansował na starostę z przydziałem do służby w namiestnictwie. W tym okresie został bliskim współpracownikiem namiestnika Michała Bobrzyńskiego. W styczniu 1910 roku otrzymał tytuł radcy namiestnictwa i wkrótce został mianowany szefem Biura Prezydialnego Namiestnictwa oraz zastępcą członka komisji dyscyplinarnej przy namiestnictwie. Obie funkcje sprawował do 1916 roku. W międzyczasie awansował jeszcze na rzeczywistego radcę namiestnictwa (1911) oraz radcę dworu (1915).

Bezpośrednio po odzyskaniu niepodległości przez Polskę Antoni Schultis został oddelegowany do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie. Następnie powrócił do Lwowa, gdzie kontynuował pracę w namiestnictwie (późniejszym Urzędzie Wojewódzkim). Podczas plebiscytu na Górnym Śląsku pracował w dziale prawnym komisariatu w Bytomiu. Od 1921 roku był naczelnikiem wydziału w Urzędzie Wojewódzkim we Lwowie, często zastępując wojewodę lwowskiego.

W grudniu 1922 roku zmarł Józef Rymer. 1 lutego 1923 wakujące stanowisko wojewody śląskiego powierzono związanemu z chadecją A.Schultisowi. Był on bardziej uległy wobec władz centralnych niż jego poprzednik. Liczył się z nastrojami społecznymi, dzięki czemu jego działalność miała jednak pewne symptomy samodzielności. Nie opierał się na jakieś konkretnej sile politycznej w województwie. To, obok niskich kwalifikacji zawodowych kadry urzędniczej w części górnośląskiej województwa, spowodowało, że wojewoda Antoni Schultis zaczął usuwać niewykwalifikowanych urzędników Górnoślązaków z zajmowanych stanowisk, przyjmując na ich miejsca siły fachowe z innych regionów Polski. Oczywiście, wywołało to ostrą krytykę ze strony czynników miejscowych, a zwłaszcza faworyzowanej dotychczas Narodowej Partii Robotniczej. Zarzucano mu nieznajomość stosunków śląskich i „austriackie metody rządzenia”. Podczas piastowania przez niego stanowiska wojewody rozpoczęto akcję zmiany stosunków własnościowych i narodowościowych. Takie działanie krytykowali posłowie niemieccy w Sejmie Śląskim. Na wniosek Antoniego Schultisa Sejm Śląski ograniczył możliwości nabywania przez obcokrajowców nieruchomości. Zredukowano też do minimum zatrudnianie obcych specjalistów.

Wzrost inflacji i szalejąca drożyzna 9 października 1923 doprowadziły do wielkiego strajku robotniczego. Już w pierwszym dniu robotnicy otrzymali obietnicę podwyżki o 130 %. Ta jednak okazała się niewystarczająca i dlatego wbrew przywódcom związkowym, protest kontynuowano. W czasie strajku, w którym brali udział robotnicy różnych gałęzi przemysłu, odbywały się liczne zebrania i manifestacje. Największe rozmiary przybrały one w Katowicach. Władze zastosowały wobec strajkujących ostre represje, które dotknęły głównie komunistów. 17 października socjaliści zgłosili w Sejmie wniosek w sprawie wypadków strajkowych, jakie zaszły na Górnym Śląsku w ciągu ostatniego tygodnia. Debata merytoryczna toczyła się do 26 października, a zabrało w niej głos również 5 posłów niemieckich. Antoni Schultis, ponieważ nie był w stanie opanować powstałej sytuacji został skierowany na bezterminowy urlop. Przekazał wówczas kierownictwo Urzędu Wojewódzkiego przysłanemu z Warszawy Tadeuszowi Konckiemu, urzędnikowi Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Po przeniesieniu w 1925 roku w stan spoczynku Antoni Schultis powrócił do Lwowa, gdzie mieszkał już do śmierci. W latach 1926-1933 był członkiem Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Kuratorium Lwowskim.

Zmarł 17 lipca 1939 we Lwowie i został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim. Był kawalerem kilku odznaczeń austriackich, m.in. Medalu Jubileuszowego oraz Krzyża Jubileuszowego.

Bibliografia

H. Rechowicz, Sejm Śląski 1922-1939, Katowice 1971, s. 104-106; Województwo Śląskie (1922-1939), pod. red. F. Serafina, Katowice 1996, s. 35-36, 43, 62, 135; B. Snoch, Górnośląski Leksykon Biograficzny, Katowice 2004; K. Stepan, Antoni Schultis, PSB, t. XXXVI, s. 24; M. W. Wanatowicz, Historia społeczno-polityczna Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego w latach 1918-1945, Katowice, 1994, s. 47-48.