Tekst źródłowy strony Pielgrzymka stanowa do Piekar

[[Grafika:Piekarska2.jpg|obecny obraz MB Piekarskiej|left|thumb]]
[[Plik:Piekary meska 2007.jpg|thumb|right|Pielgrzymka męska do Piekar, 2007]]
[[Plik:Dziwisz Macharski piekara1.jpg|right|thumb|Kard. S. Dziwisz, abp D. Zimoń, kard. F. Macharski w Piekarach]]

W okresie represji stalinowskich (1945-1956), [[Parafia Najświętszej Maryi Panny i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich|sanktuarium piekarskie]] stało się najważniejszą amboną w diecezji. Z niej padały najważniejsze postulaty pod adresem władz, które pilnie nasłuchiwały, co powie biskup i zaproszony główny kaznodzieja, którym przez kilkanaście lat był metropolita krakowski, [[Jan Paweł II|kard. Karol Wojtyła]].

Wskazuje się, że 1949 rok stanowił wyraźną cezurę w dziejach pielgrzymki piekarskiej. Od tego czasu władze zaczęły używać represji administracyjnych, aby ograniczyć liczbę osób uczestniczących w piekarskich uroczystościach. Był to jednocześnie rok przełomowy dla całego Kościoła w Polsce. Po rozprawieniu się z podziemiem niepodległościowym władze przystąpiły do rozprawy z Kościołem. W 1956 roku doszło do przełomu. Powrót biskupów do Katowic zapoczątkował odrodzenie pielgrzymek.

Pielgrzymki piekarskie stały się także nieformalną trybuną debaty społecznej, i co by tu nie powiedzieć o treściach głoszonych przez kaznodziejów – była to także debata polityczna, gdyż mówiła o najważniejszych kwestiach w relacjach Państwo-Kościół. Robotnicy nie zabierali w niej bezpośrednio głosu, ale ich obecność i aplauz, z jakim przyjmowali każde słowo padające z ust [[Bednorz Herbert|bpa Bednorza]]  i kard. Wojtyły świadczyły, że w tej debacie aktywnie uczestniczą. Pielgrzymi słyszeli i w pełni identyfikowali się z oceną sytuacji religijnej i społecznej. W opinii [[Grajewski Andrzej|Andrzeja Grajewskiego]] „w czasie uroczystości w Piekarach Śląskich kształtowało się poczucie odpowiedzialności ludzi wierzących za Kościół na Górnym Śląsku oraz świadomość własnych praw, o które należało się upominać”. W kazaniach przewijały się najważniejsze dla Kościoła na Śląsku problemy: prawo do nauki religii i obecności znaku krzyża w miejscach publicznych, prawo do budowy miejsc kultu, prawo do zachowania świętości niedzieli. Pielgrzymki spełniały również niebagatelną rolę integracyjną. Na piekarskim wzgórzu obok siebie stali Ślązacy i przybysze z różnych stron Polski lub repatrianci ze Wschodu, pielgrzymi z Górnego Śląska, Śląska Cieszyńskiego oraz Opolskiego, jak i mieszkańcy Zagłębia Dąbrowskiego. 

Diecezja katowicka należała do najbardziej uprzemysłowionych i zurbanizowanych regionów Polski. Zdecydowana większość ludności zatrudniona była w przemyśle. Rzutowało to na model duszpasterstwa w diecezji, które było głęboko związane z ludźmi pracy – robotnikami. Problemy nurtujące to środowisko znajdowały zawsze oddźwięk w nauczaniu biskupów i kapłanów. Biskup Bednorz, zwany „biskupem robotników”, wielokrotnie zabierał głos w sprawie duszpasterstwa robotników oraz wypowiadał się i stawał w Ich obronie, a Piekary Śląskie ze swą pielgrzymką mężów i młodzieńców, stały się miejscem, gdzie domagano się poszanowania praw ludzkich, społecznych i religijnych. Duszpasterze popierali rozwój społeczny swoich parafian - robotników, zachęcając ich do podnoszenia wykształcenia i kwalifikacji zawodowych, popierając podejmowanie akcji społecznych korzystnych dla wspólnoty parafialnej, a także kontynuowali i pogłębiali chlubną tradycję powiązania duszpasterstwa śląskiego z robotnikami.

Biskup Bednorz w swoich listach pasterskich i wypowiedziach w czasie pielgrzymek piekarskich wielokrotnie poruszał problemy związane z budową nowych kościołów na terenie diecezji, zwłaszcza na osiedlach. Wzywał też wiernych do modlitwy w intencji budowy nowych kościołów.

Po objęciu rządów w diecezji 29 czerwca 1985, nowy [[Zimoń Damian|bp Damian Zimoń]] w swoim programie duszpasterskim wiele miejsca poświęca pielgrzymce piekarskiej. Pielgrzymka piekarska, zwłaszcza w tym pierwszym okresie, w niczym nie straciła na znaczeniu, wręcz przeciwnie w Polsce bardzo uważnie słuchano głosu nowego biskupa katowickiego, który tradycyjnie sporo miejsca w swoim słowie wstępnym, przygotowanym dla pielgrzymów, poświęcał sprawom społecznym. Po 1989 roku pojawiły się głosy, że pielgrzymka piekarska nie utrzyma się w dotychczasowej formule. Według prowadzonych statystyk nie zauważa się wyraźnego spadku liczby uczestników pielgrzymki. Sam biskup katowicki, jak i zaproszeni kaznodzieje, dostrzegając znaki czasu, inaczej stawiają akcenty w swoich przemówieniach. Po normalizacji na linii Państwo-Kościół przestały istnieć sprawy konfliktowe. W kazaniach natomiast można znaleźć więcej nauczania moralnego skierowanego do rodzącego się społeczeństwa konsumpcyjnego. Więcej jest apeli o solidarność międzyludzką, potrzebę niesienia pomocy ludziom dotkniętymi zmianami społecznymi, ustrojowymi i gospodarczymi oraz ludziom wyrzuconych na margines społeczeństwa. W listach pasterskich biskupa katowickiego z tego okresu znajdujemy więcej niż zwykle postulatów odnowy moralnej i etycznej społeczeństwa postkomunistycznego. Nie przestał On zabierać głosu w konkretnych sprawach społeczno–politycznych, gdyż uważał, że hierarchia kościelna - zgodnie z nauką [[Sobór Watykański II |Soboru Watykańskiego II ]] - ma prawo do oceny działań społecznych i politycznych, zwłaszcza wtedy, gdy chodzi o podstawowe dobro człowieka, jakim jest wolność religijna .

Zdaniem biskupa Damiana Zimonia, nawiązywanie do przeszłości ma swoje głębsze uzasadnienie, ponieważ nie można budować demokracji bez moralnego odrodzenia, które jest możliwe w oparciu o chrześcijańskie wartości tysiącletniego narodu. W nauczaniu biskupa katowickiego „bitwa o Kościół” w Polsce dokonuje się na płaszczyźnie posługi duszpasterskiej, rodziny i kultury . Wśród problemów lokalnych wymienić trzeba zagrożenia moralne, będące skutkami frustracji, ubóstwa i bezrobocia. Do takich trudności z pewnością należy zaliczyć szerzący się alkoholizm, narkomanię wśród młodzieży i brutalizację życia społecznego. Bardzo niepokojącym zjawiskiem jest zanikanie poczucia solidarności międzyludzkiej, która jeszcze tak niedawno była cechą wyróżniającą Polaków w świecie. Do tych zjawisk dołączają stale nowe zagrożenia, będące już bezpośrednimi skutkami nowej sytuacji gospodarczej, społecznej i politycznej .

==Kaznodzieje na pielgrzymce piekarskiej == 
*1984 - [[Gulbinowicz Henryk|abp Henryk Gulbinowicz]] z Wrocławia
*1985 - [[Gocłowski Tadeusz|bp Tadeusz Gocłowski]] z Gdańska
*1986 - [[Macharski Franciszek|kard Franciszek Macharski]] z Krakowa
*1987 - [[Nossol Alfons|bp Alfons Nossol]] z Opola
*1988 - [[Szymecki Stanisław|bp Stanisław Szymecki]] z Kielc
*1989 - [[Ziółek Władysław|bp Władysław Ziółek]] z Łodzi
*1990 - [[Glemp Józef|kard. Józef Glemp]], prymas Polski
*1991 - [[Kamiński Zygmunt|bp Zygmunt Kamiński]] ze Szczecina
*1992 - [[Kondrusiewicz Tadeusz|abp Tadeusz Kondrusiewicz]] z Moskwy
*1993 - [[Gocłowski Tadeusz|abp Tadeusz Gocłowski]] z Gdańska
*1994 - [[Wesoły Szczepan|bp Szczepan Wesoły]] z Rzymu
*1995 - [[Domin Czesław|bp Czesław Domin]] z Koszalina
*1996 - [[Vlk Miloslav|kard Miloslav Vlk]] z Pragi
*1997 - [[Śrutwa Jan|bp Jan Śrutwa]] z Zamościa
*1998 - [[Jeż Ignacy|bp Ignacy Jeż]] emerytowany ordynariusz Koszalina
*1999 - [[Skworc Wiktor|bp Wiktor Skworc]] z Tarnowa
*2000 - [[Gulbinowicz Henryk|kard. Henryk Gulbinowicz]] z Wrocławia
*2001 - [[Wesoły Szczepan|abp Szczepan Wesoły]] z Rzymu
*2002 - [[Wieczorek Jan|bp Jan Wieczorek]] z Gliwic
*2003 - [[Życiński Józef|abp Józef Życiński]] z Lublina
*2004 - [[Wesołowski Józef|abp Józef Wesołowski]] z Kazachstanu
*2005 - [[Michalik Józef|abp Józef Michalik]] z Przemyśla
*2006 - [[Dziwisz Stanisław|kard Stanisław Dziwisz]] z Krakowa
*2007 - [[Dajczak Edward|bp Edward Dajczak]] z Gorzowa
*2008 - [[Nycz Kazimierz|abp Kazimierz Nycz]] z Warszawy
*2009 - [[Rakoczy Tadeusz|bp Tadeusz Rakoczy]] z Bielska-Białej
*2010 - [[Meisner Joachim|kard. Joachim Meisner]] z Kolonii
*2011 - [[Czaja Andrzej|bp Andrzej Czaja]] z Opola
*2012 - [[Budzik Stanisław|abp Stanisław Budzik]] z Lublina
*2013 - [[Duka Dominik|kard. Dominik Duka]] z Pragi
*2014 - [[Grocholewski Zenon|kard. Zenon Grocholewski]] z Watykanu
*2015 - [[Müller Gerhard|kard. Gerhard Müller]] z Watykanu
*2016 - [[Polak Wojciech|abp Wojciech Polak]], prymas Polski
*2017 - [[Kupny Józef|abp Józef Kupny]] z Wrocławia
*2018 - [[Grocholewski Zenon|kard. Zenon Grocholewski]] z Rzymu
*2019 - [[Jędraszewski Marek|abp Marek Jędraszewski]], metropolita krakowski
*2020 - [[Ryś Grzegorz|abp Grzegorz Ryś]] arcybiskup łódzki
*2021 - [[Gądecki Stanisław|abp Stanisław Gądecki]] metropolita poznański, przewodniczący [[Konferencja Episkopatu Polski|KEP]]
*2022 - [[Pawłowski Jan Romeo|abp Jan Romeo Pawłowski]], delegat ds. przedstawicielstw papieskich w Sekretariacie Stanu Stolicy Apostolskiej
*2023 - [[Nycz Kazimierz|kard. Kazimierz Nycz]], metropolita warszawski
==Bibliografia==
J. Sopot, Pielgrzymki stanowe mężczyzn i młodzieńców do Sanktuarium Maryjnego w Piekarach Śląskich, Katowice 1989, mps Biblioteka WTL UŚ w Katowicach; K. Tryba , Znaczenie pielgrzymek mężów i młodzieńców do Piekar Śląskich w kształtowaniu ich świadomości i postaw religijnych w czasach PRL (1967-1985), Katowice 2000, mps Biblioteka WTL UŚ w Katowicach; M. Rabstein, Rozwój ruchu pielgrzymkowego do sanktuarium Matki Boskiej w Piekarach Śląskich po II wojnie światowej, Katowice 1992, mps Biblioteka WTL UŚ w Katowicach; J. Pawlik, Miejsca pątnicze w diecezji katowickiej, NPrz. 44 (1975), s. 159-168; J. Górecki,  Pielgrzymowanie do Piekar Śląskich w XIX i XX wieku, [w:] Studia Piekarskie, red. M. Łuczak, s. 23–58; A. Grajewski, Sanktuarium piekarskie w czasach stalinowskich. Próba opisu, Studia Piekarskie, red. M. Łuczak, s. 81-94; W. Hudek, Z dziejów muzyki liturgicznej w sanktuarium piekarskim (1925-2000), Studia Piekarskie, red. M. Łuczak, s. 59-80; J. Kiedos, Kardynał Karol Wojtyła - uczestnik pielgrzymek mężów i młodzieńców do Piekar Śląskich, ŚSHT 16 (1983), s. 171-193; J. Wycisło,  Dobrodziejstwa Matki Bożej Piekarskiej w tradycji górnośląskiej, Katowice 1999; tenże, Pielgrzymki piekarskie misją Kościoła śląskiego, [w:] Kościół śląski wspólnotą misyjną, red. W. Świątkiewicz, J. Wycisło, Katowice 1995, s. 73-104; tenże,  Sanktuarium Matki Bożej w Piekarach Śląskich, Katowice 1991; tenże,  W kręgu sanktuarium maryjnego w Piekarach Śląskich, Katowice 1997; tenże,  Ksiądz Paweł Zielonkowski (1859-1912). Kustosz sanktuarium w Piekarach na Śląsku, Katowice 2008. Foto: Archiwum Gościa Niedzielnego.

----

Cd. [[Szkolnictwo katolickie]] | [[Spis treści]]
[[Kategoria:Podręcznik|Pielgrzymka]]
[[Kategoria:Sanktuaria|Piekary]]
[[Kategoria:Kult maryjny]]
[[Kategoria:Piekary Śląskie]]
[[Kategoria:Sanktuaria archidiecezji katowickiej]]