Piłsudski Józef

Piłsudski Józef Klemens (1867- 1935), pseudonimy: „ Mieczysław”, „Wiktor”

Urodził się w majątku Zułów, na Wileńszczyźnie. Pochodził z rodziny ziemiańskiej. Carska policja aresztowała go za udział w manifestacjach studenckich. Został wmieszany w zamach na cara Aleksandra III, niesprawiedliwie zesłano go na Syberię. Ponownie został aresztowany w 1900 roku w szpitalu psychiatrycznym w Petersburgu, skąd uciekł dzięki polskiemu lekarzowi. Zorganizował Legiony w Austrii. Ich przeznaczenie nie zostało jednak spełnione. Pomysł Piłsudskiego, aby były podporządkowane austriackiemu dowodzeniu- było nietrafione. Zostały one też pod przymusem rozwiązane. Piłsudski dowodził podczas I wojny światowej, był naczelnym wodzem podczas wojny polsko-ukraińskiej oraz polsko-radzieckiej. Próbował połączyć siły z Japonią przeciw Rosji. Utrzymywał, że wspólny cel „leży w osłabieniu i przełamaniu rosyjskiej potęgi”. Japońską współpracę hamował Dmowski. W rezultacie Japonia ograniczyła się do zaopatrywania PPS w uzbrojenie w zamian za przesyłanie informacji o rozmieszczeniu wojsk rosyjskich w Polsce

Piłsudski był ministrem wojny w rządzie regencyjnym, jednak trwało to niedługo. Z powodu odmowy złożenia przysięgi na wierność cesarzowi został aresztowany przez Niemców. W latach 1918-1921 odegrał istotną rolę w dziejach Polski. Swoje sukcesy zawdzięczał silnej osobowości. Obóz niepodległościowy, któremu przewodził Piłsudski, postrzegał Rosję jako odwiecznego wroga, który hamuje możliwość wyzwoleńczą. W tej nierównej walce liczono na pomoc Niemców i Austriaków, dzięki którym miano przezwyciężyć nieprzyjaciela. W chwili odzyskania niepodległości w listopadzie 1918 roku, został nadany Piłsudskiemu tytuł Naczelnika Państwa i wziął on w swoje ręce sprawy polityczne Polski.

Jego rządy nad Rzeczpospolitą Polską potwierdziły demokratyczne wybory. W latach wolności Piłsudski borykał się z agresją nieprzyjaciela. Jednak zwyciężał. W sierpniu 1920 roku polskie oddziały zwyciężyły sowieckie. Piłsudski „Cud nad Wisłą” określił „bijatyką”, „absurdem”, nadmieniał o „wielkim ryzyku, sprzecznym ze wszelkimi zasadami sztuki wojennej”. Piłsudski był marszałkiem Polski od 1920 do 1935 roku. 12-14 maja 1926 dokonał zamachu stanu. Był on skierowany przeciwko ustrojowi. W poprzednich latach zmniejszył aktywność polityczną, odmówił przyjęcia urzędu prezydenta- ograniczonego konstytucją marcową. Irytowała go bezsilność i niestałość kolejnych rządów koalicyjnych oraz nieprzeprowadzanie istotnych reform. Przez przewrót majowy wprowadził tzw. rządy sanacyjne. Istnieje teoria, że Piłsudski poważnie rozpatrywał możliwość wojny prewencyjnej z Hitlerem- o ile państwa zachodnie okazałyby się zainteresowane współpracą. Założył i był redaktorem organu PPS „Robotnik”. Marszałka uhonorowano dużą liczbą orderów i odznaczeń (m.in. Order Orła Białego, Order Virtuti Militari klasy I, II, i V, Krzyż Niepodległości z Mieczami, Order Polonia Restituta klasy I, Krzyż Walecznych, Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi).

Liczne źródła historyczne wskazują na małe zainteresowanie Józefa Piłsudskiego sprawami Śląska. Jego postawę różnie interpretowano... Były wysyłane do niego delegacje Górnoślązaków z nadzieją na jego pomoc i wsparcie. Delegacja z sylwestra 1918 roku do Warszawy wskazuje na przychylny stosunek marszałka na sytuację ludności górnośląskiej. Nie zaoferował jednak pomocy, prawdopodobnie powodem była trudna sytuacja międzynarodowa. Ponoć zachęcał ich do aktywności. Zasugerował powołanie Polskiej Organizacji Wojskowej. Utrzymywał się pogląd, że Piłsudski prowadził zintegrowaną akcję niepodległościową. Natomiast związanie się z Austrią i Niemcami były jedynie tymczasowymi manewrami taktycznymi. Obrońcy Piłsudskiego dowodzili, że na Śląsku celowo przemilczano fakt utworzenia Legionów, gdyż „obawiano się, że liczna młodzież śląska pójdzie do służby pod Orła Białego”. Szacuje się, że do różnych formacji legionowych należało około 600 Ślązaków z Cieszyńskiego. Związek Strzelecki, założony na terenie cieszyńskim popierał Piłsudski. Jednak gdyby Piłsudski z podobną mocą walczył o polskie ziemie zachodnie z jaką „parł na wschód”, sprawy mogłyby się potoczyć lepiej. Naczelnik w 1922 roku odznaczył ponad 100 powstańców śląskich orderami Virtuti Militari. Odwiedził rejony Śląska. W oczach przeciwników: „witali go wtedy sami robotnicy, zaś cała inteligencja, wyżsi urzędnicy, kupcy, piekarze i przemysłowcy pochowali się po różnych dziurach, by tylko nie patrzeć na znienawidzonego Piłsudskiego”. Zwolennicy marszałka podkreślają nagonkę na nich: „ O marszałku Piłsudskim wyrażano się we wszystkich prawie urzędach na ogół wprost obelżywie (...). Nie można się było zbierać otwarcie, tylko cichaczem, by nie narazić się na atak słowny lub nawet czynny ze strony przeciwników Marszałka”. W niektórych opiniach utrzymuje się, że Piłsudski nie mógł oficjalnie poprzeć wybuchu powstania śląskiego ze względów politycznych. Za bardzo by ryzykował na arenie międzynarodowej. Możliwe, że Niemcy oskarżyłyby go o złamanie zobowiązań.

Bibliografia: N. Davies, Boże Igrzysko, Historia Polski, tom II, Kraków 1992, s. 80- 83, 345, 347, 466, 492- 493, 527- 528; E. Długajczyk, Sanacja śląska 1926- 1939, Katowice 1983, s. 21-23, 28-29, 39, 41; F. Hawranek, Powstania śląskie i plebiscyt w dokumentach i pamiętnikach, Opole 1980, s.143; M. Spórna, Słownik najsłynniejszych wodzów i dowódców polskich, Kraków 2006, s. 306- 312.