Obóz koncentracyjny - Auschwitz
KL Auschwitz-Birkenau
Obóz Auschwitz został utworzony przez Niemców w połowie 1940 roku na przedmieściach Oświęcimia. Początkowo miał to być jeden z licznych z obozów koncentracyjnych, tworzonych przez nazistów już od początku lat trzydziestych. Funkcję tę Auschwitz spełniał przez cały okres swego istnienia, także wtedy gdy - od 1942 roku - stał się równocześnie jednym z ośrodków tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej mającego na celu wymordowanie Żydów zamieszkujących okupowane przez III Rzeszę tereny.
Pierwotnie obóz Auschwitz stanowiły 22 murowane budynki przedwojennych koszar wojskowych, który w miarę napływu nowych więźniów rozrastał się. Latem 1944 roku obóz obejmował już około 40 km2 wraz z ponad 40 obozami filialnymi. W tym czasie w kompleksie obozów Auschwitz przebywało około 135 tys. ludzi.
Z uwagi na podstawowe funkcje, jakie pełnił KL Auschwitz, w jego historii można wyróżnić dwa zasadnicze okresy:
- od założenia obozu w 1940 roku do pierwszych miesięcy 1942 roku, pełnił wyłącznie funkcję obozu koncentracyjnego;
- od początku 1942 roku do października 1944 roku, będąc nadal obozem koncentracyjnym, równocześnie pełnił funkcję największego ośrodka natychmiastowej, masowej zagłady, zwłaszcza Żydów.
Ze względów organizacyjnych 22 listopada 1943 KL Auschwitz został podzielony na trzy obozy o znacznej autonomii.
- Auschwitz I- obóz macierzysty w Oświęcimiu. Tu obok kilkunastu tysięcy więźniów mieściła się siedziba administracji garnizonowej;
- Obóz Birkenau – największy z ponad 40 obozów i podobozów wchodzących w skład kompleksu obozów Auschwitz. W obozie tym zginęła większość, przypuszczalnie około 90% ofiar KL Auschwitz, a zatem około 1 mln ludzi; w zdecydowanej większości (ponad 90%) byli to Żydzi. Ponadto w obozie tym zginęła znaczna część z około 70 000 Polaków zmarłych i zabitych w kompleksie obozów Auschwitz, około 20 000 Cyganów, oprócz nich jeńcy radzieccy i więźniowie innych narodowości;
- Obóz w Monowicach - jeden z pierwszych i jednocześnie największych podobozów KL Auschwitz, mający status centrali podobozów „przemysłowych” .
W obozie koncentracyjnym Auschwitz zostało umieszczona grupa księży należących do diecezji katowickiej:
- ks. Franciszek Bojdoł
- ks. Teodor Huchracki
- ks. Józef Kania
- ks. Jan Król
- ks. Zygmunt Krzyżanowski
- ks. Marian Majewski
- ks. Wiktor Siwek
- ks. Franciszek Styra
- ks. Stefan Szwajnoch
- ks. Konrad Szweda
- kleryk Antoni Kawka
Bibliografia
WD 1945, nr 1, s. 33-34.