Ośrodek dla Osób Niepełnosprawnych w Borowej Wsi

Ośrodek dla Osób Niepełnosprawnych „Miłosierdzie Boże”, Mikołów - Borowa Wieś

Początku należy doszukiwać się w latach osiemdziesiątych, od organizowania dla osób niepełnosprawnych kolonii – w Ustroniu Polanie i w Gdańsku Żabiance. Inicjatorem tych wyjazdów był wikariusz ks. Krzysztof Bąk. Zimowe i letnie, trwające dwa tygodnie turnusy, odbywały się w dość trudnych i nietypowych warunkach. W czasie ich trwania młodzież opiekowała się osobami niepełnosprawnymi. Opieka ta stwarzała im możliwość wakacyjnego wyjazdu, będąc równocześnie sprawdzianem i oceną wartości samych w sobie. Tu odkrywali na co ich stać, co sobą reprezentują. Tu rodziła się wspaniała przyjaźń, otwierały się i uwrażliwiały ich serca na potrzeby drugiego człowieka. Było to dla nich wyzwanie, pojęcie człowieczeństwa, we wszystkich jego wymiarach. Wielu spośród ówczesnych wolontariuszy podjęło życiową decyzję posługi osobom niepełnosprawnym i do dnia dzisiejszego pracują w różnych Ośrodkach Caritas Archidiecezji Katowickiej. Aby w pełni zrozumieć genezę powstania Ośrodka należy odnieść się do sytuacji społeczno-politycznej Kościoła z przed 1989 roku. Po wcześniejszych szykanach w roku 1953 władze komunistyczne przywłaszczyły sobie nazwę Caritas ustanawiając Zrzeszenie Katolików „Caritas” – będące agendą komunistyczną dla działań opiekuńczo wychowawczych. Jej celem było wyeliminowanie kościelnej akcji charytatywnej. Dodatkowo działalność instytucji charytatywnych Kościoła Katolickiego obłożono podatkiem 65%. Monopol na pracę charytatywną miało państwo, w którym osoba kaleka, niepełnosprawna bądź chora czy upośledzona nie doczekała się nigdy uznania i miejsca. Niepełnosprawnych skrzętnie ukrywano, ograniczano prawa dziecka i człowieka m.in. uniemożliwiając edukację, rehabilitację oraz wszelką aktywność społeczną. Potrzeba chrześcijańskiej miłości bliźniego była jednak silniejsza od napotykanych przeszkód, dlatego też w parafiach funkcjonowały zespoły charytatywne organizujące „Tygodnie Miłosierdzia”, oraz akcje pomocy ubogim i chorym. Niebagatelną rolę odegrała młodzież, szczególnie ta zintegrowana w Ruchu Światło Życie. To właśnie oazowicze z parafii Bożego Narodzenia w Rudzie Śląskiej – Halembie za inspiracją ówczesnego wikarego ks. Krzysztofa Bąka zaczęli od 1983 roku organizować wyjazdy wakacyjne ze swoimi niepełnosprawnymi rówieśnikami (Gdańsk – Żabianka i Ustroń – Polana). Ilość osób niepełnosprawnych oraz niosących im pomoc z roku na rok była większa (podczas letnich wakacji miały miejsce nawet cztery dwutygodniowe turnusy każdy dla około 100 osób). Dla większości osób niepełnosprawnych była to jedyna w roku okazja wyjścia z domu i w ogóle jakichkolwiek kontaktów z rówieśnikami. Z każdym rokiem chętnych przybywało. Nieustannie dopływały informacje o rzeszach niepełnosprawnych oczekujących pomocy. Ksiądz i jego młodzież zatroskani o przyszłość swych niepełnosprawnych przyjaciół coraz bardziej odczuwali pragnienie permanentnej działalności na rzecz niepełnosprawnych. Dojrzewała myśl o stworzeniu miejsca, w którym społecznie odrzucane i izolowane dzieci niepełnosprawne miałaby możliwość godnego życia, codziennej edukacji, rehabilitacji, terapii, aktywności zawodowej i trwałych kontaktów społecznych. Sytuacja polityczna pod koniec lat 80-tych rodziła przesłanki nadchodzących zmian. W tym też czasie śp. Marta Krzysteczko, właścicielka majątku w Mikołowie – Borowej Wsi, wyraziła pragnienie podarowania Kościołowi 23 hektarowego gospodarstwa wraz z domem mieszkalnym z przeznaczeniem dla osób niepełnosprawnych.

Ówczesny przewodniczący Komisji Charytatywnej Episkopatu Polski, ks. bp Czesław Domin, wraz z dyrektorem katowickiego oddziału tejże Komisji, ks. Marianem Malcherem, zadecydowali, że darowizna ta, będzie służyła dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej. Rozpoczęto starania prawne o przyjęcie darowizny. Ówczesne komunistyczne władze miejscowe i wojewódzkie sprzeciwiały się tym staraniom. Ponieważ wszystko, co związane z Kościołem, rozwiązywano na szczeblu centralnym, ks. bp Czesław Domin rozpoczął starania w Komitecie Centralnym. Ostatecznie w 1987 roku, podczas uroczystości pożegnalnych Jana Pawła II na płycie lotniska, bp Czesław Domin otrzymał informację, że jest „zgoda na Borową Wieś”. 1 grudnia 1987 roku biskup katowicki znający działalność duszpasterską ks. Krzysztofa Bąka mianował go Diecezjalnym Duszpasterzem Niepełnosprawnych oraz skierował do organizacji Ośrodka dla Niepełnosprawnych w Borowej Wsi. Prace remontowe i budowlane trwały. W 1989 roku po upadku komunizmu na mocy Ustawy o Stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego oraz mocą dekretu biskupa katowickiego 12 listopada 1989 roku jako pierwsza w Polsce powstała Caritas Diecezji Katowickiej. Prawie równolegle rozwiązano Zrzeszenie Katolików „Caritas” oddając i na powrót przypisując jej kościelny charakter Caritas. Wraz z intensywnym rozwojem świadczeń na rzecz potrzebujących jak i uznaniem i szacunkiem społecznym, działalność Caritas przybiera formy pomocy instytucjonalnej. Ośrodek w Mikołowie- Borowej Wsi rozpoczął swą działalność 1 września 1990 roku na mocy dekretu arcybiskupa Damiana Zimonia. Inicjatorem powstania Ośrodka był śp. Ks. biskup Czesław Domin, zaś budowniczym, organizatorem i pierwszym dyrektorem został ks. Krzysztof Bąk. Jego pierwsi pracownicy rekrutują się z środowisk oazowych, zaś mieszkańcy z uczestników turnusów wakacyjnych. Warto nadmienić, iż ekspansja Kościoła w działalności społecznej nie jest czymś wyjątkowym i odosobnionym. We wszystkich niemalże krajach instytucje religijne przodują w pracy charytatywnej, oświatowej i wychowawczej. Takie są bowiem założenia wielu związków wyznaniowych z Kościołem Rzymsko-Katolickim na czele. Dla przykładu w Niemczech lub Austrii tamtejsza Caritas jest największym pracodawcą, skupiającym w swoich szeregach ponad 80% jednostek opiekuńczych, wychowawczych, oświatowych na terenie kraju.

Bibliografia

Osoby niepełnosprawne w życiu społeczeństwa i Kościoła, pod red. A. Bartoszek, D. Sitko, Tarnów 2003; Caritas Archidiecezji Katowickiej. Informator 2003, opr. K. Bąk, Katowice 2003; [www.caritas.mikolow.pl]