Ledóchowski Mieczysław

Mieczysław Halka Ledóchowski (1822-1927), arcybiskup poznański i gnieźnieński

Urodził się 29 października 1822 roku w Górkach. Był synem Józefa Zachariasza hr. Ledóchowskiego i Marii Rozalii Zakrzewskiej. Do 12 roku życia uczył się w domu. Później kształcił się w gimnazjach w Radomiu i Warszawie, następnie w latach 1841 – 1843 w seminarium księży misjonarzy w Warszawie. Na dalsze studia wyjechał do rzymu, studiując dyplomację watykańską w Accademia dei Nobili Ecclesiastici. Na Uniwersytecie Gregoriańskim uzyskał w 1845 roku licencjat z teologii. 13 lipca tego roku przyjął święcenia kapłańskie. Od 1848 roku pracował jako minutant w Sekretariacie Stanu. W 1850 roku został mianowany tajnym szambelanem papieskim. W latach 1852 – 1856 był audytorem nuncjatury w Lizbonie. Pracował jako delegat apostolski w Nowej Grenadzie (Bogocie) w latach 1856 – 1861. Potem został nuncjuszem w Brukseli.

30 września 1861 został mianowany arcybiskupem tytularnym Teb, niedługo później został konsekrowany. Po długich i trudnych negocjacjach między rządem pruskim a Stolicą Apostolską w sprawie wyboru nowego arcybiskupa po śmierci Leona Przyłuckiego, stał się głównym kandydatem na to stanowisko. Wybrano go ponieważ był w Prusach prawie nie znany. Na żądanie Rzymu obie kapituły 16 grudnia 1865 wybrały M. Ledóchowskiego arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim. Była to jednocześnie ostatnia elekcja kapitulna na te stolice. Papież Pius IX zatwierdził wybór 6 stycznia 1866.

Wraz z rokiem 1867 nowy arcybiskup rozpoczął wydawać urzędowy organ diecezjalny “Dziennik Urzędowy Kościelny”. Po długiej 250-letniej przerwie zapoczątkował wizytacje arcypasterskie kościółów swojej archidiecezji. Podwyższył poziom duszpasterstwa. Zamiast synodów diecezjalnych wprowadził coroczne Kongregacje Księży Dziekanów. W polityce narodowościowej kierował się pragmatyzmem. Ograniczył działalność polityczną swoich księży. Uczestnicząc w soborze watykańskim I, zasiadał między prymasami i tak też się podpisywał w aktach soborowych. Starał się o dobre relacje z rządem pruskich, czasem nawet kosztem spraw narodowych. Jednak ostry zatarg stał się nieunikniony w związku z wydaną przez Prusy “wojną o kulturę” zapoczątkowanej “ustawami majowymi”. Arcybiskup sprzecił się wprowadzeniu nauki religii w języku niemieckim w wyższych klasach gimnazjów. Walczył też z próbami władz pruskich do ingerowania w obsadę stanowisk kościelnych.

Po licznych grzywnach, sprzedaniu ruchomego mienia na licytacji, wezwaniu do ustąpienia z arcybiskupstwa pod groźbą wytoczenia mu procesu karnego, został aresztowany w nocy 2 lutego 1874. Uwięziono go Ostrowie. W tej trudnej sytuacji papież mianował go 15 marca 1875 roku kardynałem. Dopiero 3 lutego 1876 M. Ledóchowski został uwolniony, ale jako nieposiadający obywatelstwa niemieckiego wydalono go Rzeszy Niemieckiej. Powrócił do Rzymu i został papieskim sekretarzem brewiów. Swoimi archidiecezjami zarządzał przez tajnego delegata, prałata Jana Koźmiana, a później kanonika Witalisa Maryańskiego. Gdy po długich i zawiłych negocjach z rządem pruskim Stolica Apostolska znalazła następcę arcybiskupa, ten 2 marca 1886 roku zrezygnował z obu archidiecezji. 26 stycznia 1892 został mianowany prefektem Kongregacji Rozkrzewiania Wiary. Zmarł w Rzymie 22 lipca 1902. Jego serce złożono 24 sierpnia tego roku w bazylice gnieźnieńskiej, w kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej. Z powodu sprzeciwu rządu pruskiego jego zwłoki przywieziono z Rzymu dopiero wolnej Polsce w 1927 roku. Pochowano go w katedrze poznańskiej.

Bibliografia

J. Nowacki, Dzieje Archidiecezji Poznańskiej. Tom II Archidiecezja Poznańska w granicach historycznych i jej ustrój. Poznań 1964; Z. Zieliński, Mieczysław Ledóchowski. 1866 – 1886, [w:] Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i w Poznaniu. Szkice o prymasach polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej [red.] F. Lenort. Poznań 1982.