Komisja Architektury i Sztuki Sakralnej w archidiecezji katowickiej

Komisja sztuki sakralnej w (archi)diecezji katowickiej – w 1932 roku, wobec rozwijającego się budownictwa sakralnego w diecezji katowickiej, utworzono Komisję Konserwatorską. Do tego organu, kierowanego przez biskupa ordynariusza, należeli ks. E. Szramek, dr. T. Dobrowolski, arch. H. Gambiec. W kurii biskupiej utworzono także referat budowlany, mający sprawować pieczę nad budownictwem kościołów w nowo utworzonej diecezji. Po wydaniu przez Piusa XI encykliki Mediator Dei (1947), bp katowicki Stanisław Adamski 19 czerwca 1952 ustanowił komisję artystyczną przy Diecezjalnej Radzie ds. Liturgicznych. Pod kierownictwem bp Herberta Bednorza, miała ona otaczać opieką także artystów zajmujących się sztuką sakralną. Rada miała za zadanie przyznawać artystom nagrody, urządzać wnętrza i przyozdabianie świątyń, troszczyć się o sprzęty liturgiczne, rzeźby oraz muzeum diecezjalne.

Po ukazaniu się Konstytucji o Liturgii Soboru Watykańskiego II Sacrosanctum Concilium, (4 grudnia 1963) bp Stanisław Adamski powołał w miejsce komisji artystycznej - Komisję Sztuki Sakralnej Diecezji Katowickiej (23 grudnia 1963). Regulamin Komisji opracował w 1964 r. ks. dr Remigiusz Sobański, zaś przewodniczącym Komisji został ks. dr Józef Gawor. Odtąd każdy projekt budowy kościoła, jak i zmiany jego wyposażenia, należało przedłożyć komisji. Do jej zadań należało także wizytowanie kościołów w diecezji. W pierwszych latach istnienia, komisja zajmowała się wprowadzaniem zmian w architekturze odnośnie do sztuki sakralnej, nakreślonych przez postulaty soborowe oraz koordynacją budowy nowych kościołów. Niestety wiele projektów i propozycji Komisji, związanych z modernizacją wnętrz świątyń, zostało wprowadzonych w życie kosztem rujnowania zabytków (m. in. rzeźb, polichromii, ołtarzy).

I synod Diecezji Katowickiej (1972-1975) utworzył Muzeum Diecezjalne w Katowicach oraz, staraniem ks. dr Jerzego Myszora, galerię Sztuki Współczesnej „Fra Angelico” (1986 r.). Kolejnym przewodniczącym Komisji został ks. Jerzy Nyga (1980), zaś 23 czerwca 1989 przemianowano ten organ na Komisję Architektury i Sztuki Sakralnej. W jej składzie znajdują się księża, inżynierowie, architekci, artyści plastycy oraz konserwatorzy dzieł sztuki.

Dziś do zadań Komisji należy opiniowanie projektów modernizacji wystroju wnętrz oraz planów przebudowy świątyń i obiektów sakralnych. Komisja współpracuje także z Konserwatorem Wojewódzkim, a jej obecnym przewodniczącym jest ks. dr Leszek Makówka, pełniący także obowiązki wizytatora parafii w zakresie sztuki sakralnej i ochrony zabytków.

Bibliografia

L. Makówka, Sztuka sakralna na Górnym Śląsku w II połowie XX wieku – malarstwo i rzeźba, Katowice, 2008; J. Nyga, Architektura sakralna a ruch odnowy liturgicznej na przykładzie obiektów diecezji katowickiej, Katowice, 1990.