Tekst źródłowy strony Knosała Józef 1878-1951

== Knosała (Knossalla, Knosala) Józef (1878-1951), proboszcz w Radzionkowie ==
[[Grafika:Knosala_Radzionkow.jpg|left|150px|thumb]]
Urodził się 19 marca 1878 we wsi Żelazna (Eisenau) k. Opola. Był synem rolnika Szymona i Marii z d. Pawleta (Pawletta). Po ukończeniu szkoły elementarnej w Żelaznej uczęszczał do gimnazjum w Opolu, gdzie w 1900 roku otrzymał świadectwo dojrzałości. Po maturze rozpoczął studia na [[Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego|Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego]]. Święcenia kapłańskie przyjął 21 czerwca 1904 we Wrocławiu z rąk kard. [[Kopp Georg|Jerzego Koppa]]. Jego pierwszą placówką wikariuszowską była [[parafia św. Wojciecha w Radzionkowie]] k. Bytomia, gdzie rozpoczął pracę duszpasterską i społeczną. Działał czynnie w towarzystwach robotniczych i młodzieżowych również poza granicami swojej parafii, prowadząc tzw. kursy socjalne. Równocześnie studiował literaturę. W sprawach społecznych reprezentował poglądy radykalne. Był także prezesem rady nadzorczej Banku Raiffeisena. W 1912 roku przeniesiono go jako wikariusza do [[Parafia św. Barbary w Chorzowie|parafii Świętej Barbary w Królewskiej Hucie]], ale jeszcze w tym samym roku został mianowany kuratusem w [[Parafia św. Wawrzyńca w Mokrem|Mokrem]] i [[Parafia Bożego Ciała w Kończycach|Kończycach]]. W październiku 1922 roku powrócił do parafii świętego Wojciecha w Radzionkowie, którą jako proboszcz kierował przez 24 lata. W dekanacie piekarskim przez kilka lat pełnił funkcję wicedziekana.

W okresie międzywojennym zajmował się historią Śląska, czego wynikiem było wiele artykułów (pisanych pod pseud. J. Żelejski) i publikacji książkowych, m.in. Parafia Radzionkowska. Jej dawniejsze i dzisiejsze stosunki (Katowice 1926), Bielszowice, Kończyce, Pawłów. Historyczny zarys (Katowice 1928), Geschichte der Stadt Hindenburg OS. (Katowice 1929), Das Dekanat Beuthen OS. in seinen schlesischen Teil (Katowice 1935). W związku z badaniami sprowadzał literaturę z Niemiec, za co był nawet posądzony w 1925 roku o gromadzenie na probostwie w Radzionkowie druków antypolskich. Kuria Biskupia w Katowicach, indagowana o to przez wojewodę śląskiego, odpowiadała, że ks. Knosała jest przekonań polskich. 

Ks. Knosała w 1935 roku wytoczył proces 2 kierownikom i 32 nauczycielom szkół powszechnych w Radzionkowie i Tarnowskich Górach. Proboszcz radzionkowski zarzucił im zniewagę, jakiej doznał z ich strony przez posądzenie go o branie udziału w wycieczkach  szkół mniejszościowych,  utrzymywanie kontaktów z kierownictwem organizacji niemieckich o nastawieniu antypolskim, zwiększenie liczby Mszy św. sprawowanych w języku niemieckim. Sąd uwolnił oskarżonych nauczycieli od winy, a rewizja, wniesiona przez ks. Knosałę, nie zmieniła tego wyroku. Sprawa nabrała jednak rozgłosu w mediach. Te fakty i związane z nimi pomówienia i podejrzenia zadecydowały o losach ks. Knosały po 1945 roku.

W okresie II wojny światowej ks. Knosała znalazł się na volksliście III grupy, co po zakończeniu okupacji hitlerowskiej umożliwiło mu złożenie deklaracji wierności wobec państwa polskiego. Rehabilitacja nie zmieniła jego sytuacji, bo wpis na volkslistę spotkał się z powszechną dezaprobatą społeczną. Państwowy Urząd Repatriacyjny w Tarnowskich Górach, na wyraźne polecenie wojewody śląskiego Aleksandra Zawadzkiego, 11 stycznia 1946 zwrócił się do Kurii Diecezjalnej w Katowicach z wnioskiem o usunięcie ks. Knosały z probostwa w Radzionkowie. [[Ziętek Jerzy|Jerzy Ziętek]], wicewojewoda śląsko-dąbrowski, nie pomógł swemu proboszczowi, być może w obawie, że narazi na szwank rysującą się przed nim karierę polityczną. Decyzja o wysiedleniu została utrzymana w mocy. Ksiądz Knosała opuścił parafię 18 stycznia 1946. Mieszkańcy Radzionkowa żałowali jego odejścia, czemu dali wyraz w petycjach do władz ze stycznia 1946 roku. Zmarł 8 stycznia 1951 w Altenie w Nadrenii Północnej - Westfalii (Niemcy) i tam został pochowany.

== Bibliografia ==
AAKat, Akta personalne ks. Józefa Knosały; H. Olszar, ks. Józef Knosała, Leksykon duchowieństwa represjonowanego, t. 1, s. 112-113; J. Dziwoki, Słownik duchowieństwa diecezjalnego, zakonnego i sióstr zakonnych represjonowanych w Polsce w okresie rządów komunistycznych w latach 1944-1989 (diecezja katowicka), [w:] Słownik biograficzny duchowieństwa represjonowanego w Polsce w latach 1945-1989 - problemy metodologiczne. Materiały z sesji historycznej zorganizowanej w Warszawie 25 X 2000, opr. A. Dziurok, Warszawa 2000, s. 23, 28-31; J. Mandziuk, Knosała (Knossalla, Knosała) Józef, [w:] Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, t. 6, Warszawa 1983, s. 106-107; J. Myszor, Historia diecezji katowickiej, Katowice 1999, s. 232 i 492; Kościół Bożego Ciała w Zabrzu-Kończycach (1919-1999), zebrały G. Leksy i B. Stich, Zabrze 1999, s. 4-7; WD 1953, nr 3-4, s. 44.

{{Noty biograficzne}}
[[Kategoria:Biografie - K]]
[[Kategoria:Represjonowani]]