Kania Jakub

Jakub Kania (1872-1957), działacz kulturalny i narodowy

Urodził się 11 lipca 1872 w Siołkowicach. Był jednym z dwóch ostatnich pisarzy ludowych działających na przełomie XIX i XX wieku. W latach 1878-1886 uczył się w szkole elementarnej. Po niej przez trzy lata uczęszczał do szkoły rolniczej w Opolu, którą przerwał w 1889, aby zająć się pracą na roli w gospodarstwie ojca. W 1892 roku rozpoczął obowiązkową służbę wojskową w garnizonie pruskim w Prudniku. Tam spotkał emerytowanego nauczyciela Filipa Robotę, który się nim zaopiekował i wpłynął na niego, pogłębiając jego świadomość narodową i rozbudzając jego potrzeby kulturalne. To właśnie w Prudniku Jakub Kania nawiązał współpracę z „Gazetą Opolską”, do której pisał kierował korespondencję.

Po zakończeniu służby wojskowej, wraz innymi patriotycznie nastawionymi kolegami, założył Towarzystwo Polsko-Katolickie pod nazwą „Oświata”. Towarzystwo to organizowało w Siołkowicach i pobliskich miejscowościach wiele imprez kulturalnych. Sam Jakub Kania bardzo angażował się w rozwój kultury ludowej. Tworzył min. w amatorski teatr, pisząc do niego scenariusze sztuk. Był także bardzo dobrym publicystą. W każdej swej wypowiedzi publicystycznej atakował tych, którzy ulegali germanizacji oraz nie zachowywali polskich obyczajów i języka. Wszystko to jednak pisał z dowcipem i humorem. Ważnym wydarzeniem w jego publicystycznej karierze było spotkanie z Henrykiem Sienkiewiczem w Warszawie w 1898 podczas uroczystości odsłonięcia pomnika Adama Mickiewicza. To właśnie na jego dziełach Jakub Kania wzorował swój patriotyzm.

W 1900 roku Jakub Kania ożenił się z Pauliną Tomą mając z nią czterech synów i córkę. W 1903 i 1914 roku został aresztowany i siedział w więzieniu. W 1914 roku trafił tam oskarżony o zdradę stanu. Potem, w czasie I wojny światowej, musiał przerwać swoją działalność publicystyczną, ponieważ w 1916 roku został powołany do wojska i walczył w armii niemieckiej na froncie francuskim. Po klęsce Niemiec zaangażował się również w działalność polityczną. Przemawiał na wiecach, kontaktował się z Wincentym Witosem i Wojciechem Korfantym, wziąl udział w III powstaniu śląskim. Po powstaniu przez pewien czas przebywał w obozie powstańczym w Goczałkowicach. Potem powrócił do swojej rodzinnej miejscowości i tam zajął się gospodarstwem. Po zakończeniu okupacji włączył się min. w odbudowę Opolszczyzny, angażując się działalność społeczno-kulturalną i pisarską. Swoje dzieła zamieszczał min. w „Śląskim Kalendarzu Katolickim”. W 1945 roku za swoje zasługi został odznaczony Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski. Zmarł 3 grudnia 1957.

Bibliografia

J. Kunicka, Śląscy pisarze ludowi (1800-1914), Wrocław- Warszawa- Kraków 1968, s.363-368; J. Kantyka, W. Zieliński, Śląski słownik biograficzny, tom 1, Katowice 1977, s. 107-109.