Jordan-Łowińska Wanda

Jordan-Łowińska Wanda (1900-1959), harcmistrzyni, jedna z założycielek harcerstwa na Śląsku

Urodziła się 27 maja 1900 we wsi Grzywna (wtedy zabór pruski, dziś województwo kujawsko-pomorskie), w rodzinie Franciszka Jordan i Marii z Modrzejewskich. Miała dziewięcioro rodzeństwa. Rodzina kultywowała polskość i polskie tradycje. Po pięciu latach od narodzin Wandy rodzina Jordanów, pod naporem postępującej germanizacji, zmuszona była przeprowadzić się do Bytomia, sprzedając majątek ziemski w rodzinnej wsi. W Bytomiu ukończyła szkołę powszechną oraz niemieckie liceum. W tym czasie zmarli jej rodzice, matka w 1912 roku, ojciec 5 lat później.

W kolejnych latach zaangażowała się wraz z rodzeństwem w działania Polskiego Komitetu Plebiscytowego, a w 1919 roku wstąpiła w szeregi Związku Harcerstwa Polskiego. Aktywnie działała w organizacji i weszła do grona założycieli harcerstwa na Śląsku. Była sanitariuszką, zajmowała się łącznością oraz organizacją pobytu emigrantów na Śląsku chcących oddać głos podczas plebiscytu na rzecz Polski, działała w grupach krzewiących polską kulturę. W 1921 roku wzięła udział w III powstaniu śląskim, a w kolejnych latach objęła funkcję komendantki dwóch śląskich chorągwi w ramach Oddziału Śląskiego ZHP - od 1922 roku męskiej, a po jej wydzieleniu w roku 1924 - również żeńskiej. W latach 1928-1931 pomagała w budowie Śląskiej Stanicy Harcerskiej i szkoły instruktorskiej na Buczu w Górkach Wielkich, niedaleko Brennej na Śląsku Cieszyńskim. To właśnie tam poznała swojego przyszłego męża, Mariana Łowińskiego, którego poślubiła 5 czerwca 1932 w Górkach Wielkich. Trzy lata później urodziła syna - Michała. Wybuch II wojny światowej na stałe rozdzielił małżeństwo Łowińskich. Wanda wraz z synem zdecydowała się na ewakuację na wschód do Przemyśla, natomiast oficer sztabowy Marian Ławiński przebywał w Warszawie. Został następnie internowany przez Armię Czerwoną i rozstrzelany w Charkowie na Ukrainie. Po kilku tygodniach Wanda zdecydowała się na powrót do Katowic, gdzie zaledwie kilka dni po powrocie została aresztowana przez Gestapo. Zwolniono ją po kilku miesiącach więzienia. Do końca wojny pracowała fizycznie, zaangażowała się także w działalność polskiego podziemia na Śląsku: opiekowała się polskimi rodzinami dotkniętymi represjami, pomagała w ucieczkach więźniom obozów koncentracyjnych.

Po wojnie zaprzestała działalności harcerskiej ze względów ideologicznych i religijnych, pomagała jednak harcerzom i harcerkom wracającym z wojny. Pracowała w szpitalu dziecięcym w Katowicach-Załężu, a następnie w Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłu Węglowego. W ostatnich miesiącach życia zachorowała na gruźlicę. Zmarła 31 marca 1959 w Katowicach. Spoczęła na cmentarzu w Bogucicach.

Bibliografia

K. Kieś-Kokocińska, Serce i dusza harcerstwa śląskiego - Wanda Jordan-Łowińska, [w:] A. Bednarz, K. Kieś-Kokocińska, A. Rajwa, Patriotki ze Śląska. W służbie Polsce. Stowarzyszenie ON/OFF, Tychy 2019; J. Kret, Harcerze wierni do ostatka. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1969.