Jasna Góra

Pielgrzymowanie jest bardzo znacząca częścią życia religijnego nie tylko dla chrześcijan, ale także dla wyznawców innych światowych religii. Jak daleko w przeszłość sięga ta specyficzna praktyka religijna, pokazuje Ewangelia i opis pielgrzymki dwunastoletniego Jezusa do świątyni jerozolimskiej. Kościół katolicki popiera tego rodzaju formę czci Boga, Najświętszej Maryi Panny czy świętych, gdyż widzi w niej wielkie wartości duchowe i moralne. Taka też jest wymowa tylu świątyń, które wiara chrześcijańska zbudowała poprzez wieki w Rzymie i na całym świecie; i takich miejsc, jak Gwadelupa, Lourdes czy Fatima i innych w różnych krajach, wśród których jakże nie wspomnieć Jasnej Góry na mojej ziemi ojczystej? Można by mówić o swoistej "geografii" wiary i pobożności maryjnej, która obejmuje wszystkie miejsca szczególnego pielgrzymowania Ludu Bożego, który szuka spotkania z Bogarodzicą, aby w zasięgu matczynej obecności Tej, "która uwierzyła" znaleźć umocnienie swojej własnej wiary. (RM 28). Jednak na piesze pielgrzymki należy patrzeć nie tylko jako na regionalne czy lokalne zrywy religijności, ale również jako na całościowe zjawisko obecne w społeczeństwie nazywane dziś powszechnie „ruchem pielgrzymkowym”.

Wśród wielu słynnych miejsc pątniczych w Polsce (np. Kalwaria Zebrzydowska, Licheń, Kraków-Łagiewniki, Piekary Śląskie, Góra św. Anny, Ludźmierz), pierwszym jest zdecydowanie jasnogórski klasztor oo. Paulinów w Częstochowie, który słynie ze znajdującego się w nim wizerunku Matki Bożej z Dzieciątkiem („Czarnej Madonny”). Łaskami słynący obraz umieszczony jest w kaplicy pw. Narodzenia NMP, która w trudnych okresach pełniła ważną rolę „spoiwa narodu”. Kult jednoczył polskie społeczeństwo w czasie zaborów, okupacji, reżimów, epidemii, klęsk żywiołowych. Częstochowa, ze względu na Jasną Górę – Sanktuarium Narodu, nazywana jest „Duchową Stolicą Polski”, gdzie Maryja czczona jest jako jej Królowa. Już Jan Długosz (1460) i Grzegorz z Sambora (zm. 1587) pisali o pielgrzymach ze Śląska, Moraw, Prus, Węgier, o Litwinach, mieszkańcach Żmudzi, Inflant, Kaszubach, Morawianach, Słoweńcach, Rusinach. Zakres promieniowania Jasnej Góry już w wieku XVI przekraczał daleko i tak obszerne wówczas granice Polski.

Naród polski słynie na cały świat z wypracowanej od wieków pięknej tradycji pieszych pielgrzymek wychodzących zarówno z pojedynczych parafii jak i całych miejscowości (słynna Pielgrzymka Warszawska), ale również z pielgrzymek diecezjalnych, a nawet ogólnokrajowych (np. na spotkanie z papieżem, lub na 15 i 26 sierpnia). Ruch pielgrzymkowy z wiadomych względów najsilniejszy jest w lipcu i sierpniu. Najstarsza wykazana w dokumentach piesza pielgrzymka wyruszyła w 1626 roku z Gliwic. Drugą co do wieku i tradycji jest pielgrzymka z Kalisza (1637), następne są z Łowicza i Żywca (1656), Krakowa (za czasów Jana III Sobieskiego), Warszawy (1711, ślubowana – za ustanie w mieście szalejącej zarazy). Niestety nie prowadzono na Jasnej Górze systematycznych zapisów czy wykazów, dlatego niemożliwe jest przedstawienie pełnego i rzeczywistego obrazu skali pielgrzymek. Dla duchowego pożytku pielgrzymów Stolica Apostolska już od XV wieku zaczęła nadawać odpusty zupełne w różne uroczystości. Zaborcy, okupanci, komuniści zakazywali tej formy kultu lub uporczywie przeszkadzali, jednak z każdym stuleciem, cyfra pątników znacznie się podnosi.

Wśród licznych zorganizowanych grup pielgrzymkowych kroniki jasnogórskie odnotowują wiele przybyłych z ziemi śląskiej. Do najbardziej znanych należą: pielgrzymka z Tychów, Katowic, Gliwic, Cieszyna, Bielska-Białej, Rudy Śl. – Halemby. Od roku 2006 Piesza Pielgrzymka Rybnicka otrzymała status Pielgrzymki Diecezjalnej. Prawdopodobnie jest to najliczniejsza pielgrzymka w archidiecezji katowickiej. Początki jej sięgają roku 1946. Wtedy po raz pierwszy kilku mężczyzn wyruszyło aby wypełnić ślub, który złożyli w czasie wojny, że jeśli przeżyją, pójdą pieszo do Częstochowy. Kilka dni później wyruszyło kilka kobiet. Systematycznie rosła liczba pielgrzymów. W skład tej pielgrzymki wchodzą mieszkańcy parafii całego Rybnika, Jastrzębia-Zdroju, Wodzisławia Śl., Pszowa, Rydułtów i niemal wszystkich mniejszych miejscowości położonych w okolicach tych miast. Zarówno rozpoczęcia pielgrzymki w rybnickiej bazylice jak i powitania pątników na jasnogórskim „Szczycie” dokonuje jeden z katowickich biskupów.

Fenomenem zarówno PP Rybnickiej jak i wszystkich pielgrzymek wychodzących ze Śląska jest obecność ogromnej liczby ludzi młodych, którzy czasem stanowią ponad 60 procent wszystkich uczestników. Motywy pielgrzymowania były i są zawsze różne. Ogromna większość intencji, decyzji o podejmowaniu pielgrzymiego trudu dotyczy życia rodzinnego, osobistego, często o czyjeś nawrócenie. Pielgrzymowanie jest wpisane ludzką istotę, skoro jedna z definicji określa człowieka jako homo viator – człowiek wędrujący.

Bibliografia

W. Zalewski, Jasna Góra 1382 – 1982, Łódź 1982; Z. Kras, J. Gąsawska, Przewodnik po pieszych pielgrzymkach na Jasną Górę, Tarnów 2000; Encyklika Redemptoris Mater Jana Pawła II