Goliński Zdzisław

Goliński Zdzisław (1908-1963), biskup częstochowski

Urodził się 27 grudnia 1908 w Urzędowie k. Kraśnika, w rodzienie Aleksandra i Teofili z Wlaźlackich, rolników. Wychowywany był w duchu patriotycznym i religijnym. Nauki początkowe pobierał w domu rodzinnym, potem w szkole ludowej w Urzędowie. Następnie uczęszczał do Progimnazjum Rządowego w Urzędowie, a w latach 1922-1926 do Państwowego Gimnazjum im. Hetmana Jana Zamojskiego w Zamościu, tam 2 czerwca 1926 uzyskał świadectwo dojrzałości. W tymże roku wstąpił do Seminarium Duchownego w Lublinie, które ukończył w 1930 roku. Święcenia kapłańskie przyjął 28 czerwca 1931 z rąk biskupa pomocniczego diecezji lubelskiej Adolfa Józefa Jełowickiego.

W 1930 roku rozpoczął studia specjalistyczne na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z teologii moralnej. Równocześnie uczęszczał na wykłady z zakresu pedagogiki na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL. 30 czerwca 1933 uzyskał stopień doktora teologii. Dalsze studia odbywał w Rzymie na Uniwersytetach Gregorianum i Angelicum (teologia życia wewnętrznego) w latach 1933 i 1934. W sierpniu 1934 roku został starszym asystentem przy katedrze teologii moralnej na Wydziale Teologicznym KUL. Równocześnie był ojcem duchownym w Gimnazjum Biskupim w Lublinie. Od stycznia do lipca 1935 uczył religii w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim i w Szkole Ćwiczeń w Lublinie. We wrześniu 1935 roku został wykładowcą teologii moralnej w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie, później prowadził wykłady na Wydziale Teologicznym KUL. 9 listopda 1939 został uwięziony przez hitlerowców i osadzony na Zamku Królewskim w Lublinie. Został zwolniony 26 marca 1940. W 1941 roku pracował w parafii Wierzchowiska jako duszpasterz. Od października 1941 do kwietnia 1945 roku pełnił obowiązki prokuratora seminarium duchownego.

Od 1945 roku pełnił funkcję prezesa Związku Kapłanów „Unitas”. 22 czerwca 1945 otrzymał stopień naukowy doktora habilitowanego, po zakończeniu wojny kontynuował pracę wykładowcy akademickiego. Od 1 stycznia 1947 był Diecezjalnym Wizytatorem Zakonów i Zgromadzeń Zakonnych. 28 marca 1947 Pius XII mianował go biskupem tytularnym Hemerii i koadiutorem diecezji lubelskiej bez prawa następstwa. 3 sierpnia 1947 przyjął sakrę biskupią z rąk ordynariusza lubelskiego bpa Stefana Wyszyńskiego. Jako administrator parafii katedralnej przy pomocy wikariuszy odbudował zniszczone części katedry. Pius XII mianował go ordynariuszem częstochowskim 22 kwietnia 1951. Władzę w diecezji przejął 17 czerwca 1951 z rąk wikariusza kapitulnego ks. Mariusza Czajki . Jego program pracy duszpasterskiej podkreślał konieczność utworzenia nowych parafii, udoskonalenie podziału administracyjnego diecezji, wybudowania nowych kościołów (prężnie rozwijające się Zagłębie Dąbrowskie). Zorganizował kapitułę katedralną. Miał w planach przeniesienie seminarium duchownego z Krakowa do stolicy biskupiej. Jego plany pokrzyżowane zostały przez wrogie stanowisko władz państwowych. Po likwidacji Wydziału Teologicznego UJ zorganizował studium domesticum w Częstochowskim Seminarium Duchownym w Krakowie. Przez pierwsze trzy lata klerycy częstochowscy z alumnami seminarium krakowskiego i śląskiego uczestniczyli razem w wykładach. Zorganizował Pierwszy Synod Diecezjalny 13 stycznia 1952. Był zaangażowany w przygotowania do uroczystości Tysiąclecia Chrztu, prowadził korespondencję z uwięzionym prymasem. Podczas wysiedlenia biskupów katowickich, 30 października 1955 konsekrował Katedrę Chrystusa Króla w Katowicach. 27 marca 1957 wznowił wydawanie Wiadomości Diecezjalnych. Uczestniczył w pierwszej sesji Soboru Watykańskiego II od 11 października 1962. Troszczył się o Niższe Seminarium Duchowne w Częstochowie. Podjął trud reorganizacji Kurii Diecezjalnej. Erygował prawie „podstępem” 51 nowych parafii i 5 ekspozytur, wbrew licznym przeszkodom UdSW. W 1963 roku diecezja liczyła 242 parafie. Był nękany przez władze komunistyczne m.in. nałożeniem niezasłużonych kolosalnych podatków na diecezję, usuwaniem religii ze szkół, odmowami dotyczącymi budownictwa sakralnego. Jego niespodziewany zgon nastąpił 6 lipca 1963 z powodu wylewu. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 9 lipca 1963 w katedrze częstochowskiej, gdzie złożono jego doczesne szczątki.

Bibliografia

W. Wlaźlak, Dzieje diecezji częstochowskiej w okresie działalności biskupa Zdzisława Golińskiego (1951-1963), Kraków 2000; J. Związek, Jubileusz 100-lecia urodzin biskupa Zdzisława Golińskiego 1908 – 27 XII – 2008, [w:] Wiadomości Archidiecezji Częstochowskiej, 11-12/2008, s. 94-132; M. Mikołajczyk, Problemy religijno-moralno-społeczne diecezji częstochowskiej w latach 1945-1989 wynikające z ówczesnej sytuacji politycznej, Częstochowa 2002; Biskupstwo naznaczone krzyżem. W stulecie urodzin prof. dra. hab. Zdzisława Golińskiego Biskupa Częstochowskiego, Częstochowa 2010.