Felicjanki

Zgromadzenie Sióstr św. Feliksa z Kantalicjo Trzeciego Zakonu Regularnego Świętego Franciszka Serafickiego

łac. Congregatio Sororum S. Felicis de Cantalice Tertii Ordinis Regularis Sancti Francisci Seraphici, CSSF.

Siostry felicjanki swoje początki łączą dwie postaci: Honorata Koźmińskiego i Zofię Truszkowską. Spotkali się w Warszawie w tercjarstwie franciszkańskim. Zofia działała wówczas w Stowarzyszeniu Pań Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo, przy kościele pw. Świętego Krzyża. Płomienne kazania Honorata, które przyciągały patriotycznych młodych ludzi zachwyciły również i Zofię. Pod jego wpływem, wraz ze swoją kuzynką Klotyldą Ciechanowską, zaczęły opiekować się biednymi i bezdomnymi. Obie oddały się pod opiekę Matki Bożej Częstochowskiej 21 listopada 1855 i przyjęły habit tercjarski z rąk ojca Honorata. Ten dzień jest uznawany za początek Zgromadzenia Sióstr Felicjanek. Młodych kobiet pragnących poświęcić życie w służbie ubogim szybko przybywało.

Za zgodą arcybiskupa Melchiora Fijałkowskiego, 10 kwietnia 1857 ojciec Honorat dał habity pierwszym 10 felicjankom. Były one szare, ze szkaplerzem i paskiem z grubego prostego powrozu, welony zaś czarne, u paska koronka drewniana (strój który nosiły niektóre członkinie III zakonu franciszkańskiego - w ten sposób nie budziły zastrzeżeń u władz). 9 lipca 1857 najstarsze z sióstr złożyły pierwszą profesję według specjalnie ułożonej dla nich formuły.

Do 1866 roku felicjanki nie składały ślubów, a jedynie obietnice zachowania rad ewangelicznych, dopiero od tegoż roku siostry dzielące się na chórowe i martanki (później zwane konwerskami) składały oprócz trzech ślubów: ubóstwa, posłuszeństwa i czystości także ślub pełnienia uczynków miłosierdzia. Ten ostatni ślub składały do 1874 roku włącznie.

Zgromadzenie w krótkim czasie miało bardzo szybki wzrost liczebny powołań, dzięki czemu stało się najbardziej popularnym żeńskim zakonem w Warszawie. Wstępowały do niego szczególnie tercjarki franciszkańskie oraz kobiety ze Stowarzyszenia Pań św. Wincentego à Paulo. Dlatego też, z pomocą osób z warszawskiej arystokracji zakupiono część dawnej Biblioteki Załuskich w Warszawie. W nowym domu prowadziły: zakład dla sierot i niepełnosprawnych kobiet, katechumenat żeński dla Żydówek pragnących przyjąć katolicyzm, ochronę dla dzieci z ubogich rodzin dochodzących z miasta. Opiekowały się ubogimi w mieście, tercjarkami, miały pracownię szat liturgicznych, prowadziły bractwa religijne i indywidualne rekolekcje dla kobiet, dom dla upadłych dziewcząt (zwanych magdalenkami), a od 1864 roku Przytulisko, gdzie zajmowały się kobietami, które po zwolnieniu ze szpitala nie mogły jeszcze podjąć żadnej pracy. Rozpoczęły też pracę wśród ludności unickiej na Podlasiu.

Jednak wybuch powstania styczniowego (1863 r.) spowodował zmianę działań felicjanek. Ochrony zamieniono na szpitale, gdzie opatrywano rannych żołnierzy powstańczych. Ta posługa nie spodobała się jednak władzom rosyjskim, które w grudniu 1864 roku wydały ukaz kasacyjny. Felicjanki musiały zdjąć habity i wrócić do swoich rodzin. Tylko grupie sióstr klauzurowych, która wyodrębniła się wewnątrz nowej wspólnoty zakonnej jeszcze w 1860 roku, pozwolono zachować strój zakonny i przewieziono je do klasztoru sióstr bernardynek w Łowiczu. Wśród nich znajdowała się Matka Angela. Przez półtora roku pozostawała w tym klasztorze, po czym udała się do Krakowa, gdzie siostry prowadziły ochronę. Tutaj zgromadzenie zostało zatwierdzone przez rząd austriacki i zaczęło na nowo organizować działalność. W 1870 roku siostry zamieszkały w nowo wybudowanym klasztorze przy ul. Smoleńsk, który zaprojektował o. Honorat Koźmiński. To stąd w 1874 roku pięć felicjanek wyjechało do Stanów Zjednoczonych na zaproszenie księdza Józefa Dąbrowskiego, by podjąć pracę wśród emigrantów polskich. Natomiast w 1907 roku otworzyły ponownie swoją placówkę w Warszawie.

Obecnie głównymi celami apostolstwa jest praca wychowawcza z dziećmi i młodzieżą oraz opieka nad chorymi i ubogimi. Felicjanki zajmują się przede wszystkim religijnym i moralnym wpływem na społeczeństwo, działalnością wychowawczo - oświatową, charytatywną, opiekuńczo - społeczną, a także działalnością misyjną. W Polsce prowadzą szkoły i przedszkola, domy dla chorych kobiet i dla chorych dzieci, ośrodek socjoterapeutyczny, kuchnię dla studentów i jadłodajnię dla bezdomnych, zajmują się działalnością katechetyczną i misyjną.

Szybki rozwój zgromadzenia i różnorodność działalności spowodowały, że w ciągu kilkudziesięciu lat utworzyły 15 prowincji: 12 w USA oraz 3 w Polsce. Zgromadzenie jest obecne na terenie Polski, USA, Kanady, Brazylii, Włoch, Wielkiej Brytanii, Francji, Kenii, Ukrainy, Estonii i Rosji. W Polsce są 3 prowincje sióstr felicjanek: warszawska, krakowska, przemyska, jedna jest w Stanach Zjednoczonych oraz jedna w Brazylii, w których łącznie żyje blisko 1400 sióstr, z czego ponad 800 to Polki.

Domy zgromadzenia na terenie diecezji katowickiej

• Felicjanki w Pszczynie

Bibliografia

H. Koźmiński, Pisma t. 3. Listy do Zgromadzenia Sióstr św. Feliksa z Cantalice 1856-1913, cz. I, Warszawa 1999; Historia Zgromadzenia SS. Felicjanek. Na podstawie rękopisów. Część I-III, Kraków 1924; J. Warzeszak, Błogosławiona Maria Angela Truszkowska patronka chorych, Warszawa 1998; M. Winowska, Idź i odnów mój dom, Warszawa 1999; B. Łoziński, Leksykon zakonów w Polsce, Warszawa 1998, s. 194-195; M.B. Dmowska, Rozwój i stuletnia działalność Zgromadzenia Sióstr Felicjanek w Polsce, [w:] Sacrum Poloniae Millennium, Rzym 1961; M.B. Dmowska, Aby żyć trzeba umrzeć, Warszawa 1996; Siostry Świętego Feliksa (Felicjanki), [w:] Żeńskie zgromadzenia zakonne w Polsce w latach 1939-1947, t. 1, Lublin 1982.