Cmentarz ewangelicki w Rybniku

Parafia

Pierwsze wzmianki o protestantach w Rybniku związane są z postacią pastora Kissowiusza, który w 1629 roku miał opuścić miasto podczas toczącej się wówczas wojny trzydziestoletniej. Masowy napływ ewangelików do miasta nastąpił w XVIII wieku. W tym czasie właścicielem rybnickiego państwa stanowego został Fryderyk Wilhelm II. Monarcha był protestantem, stąd też jego staraniem dokonano przebudowy miejscowego zamku na Hotel - w opracowaniach występujący również pod nazwą Domu - dla Inwalidów armii pruskiej rannych podczas wojen śląskich. Autorem zmian został inspektor budowlany Franciszek Ilgner. Niedaleko zamku w zespole gospodarczym mieściła się drewniana sieciarnia – pomieszczenie służące do przechowywania i suszenia sieci rybackich. W 1791 roku obiekt ten po przebudowie - również dokonanej przez Ilgnera - stał się domem modlitwy dla ewangelików rybnickich, którzy dotąd uczęszczali do zboru w Żorach. Pierwsze nabożeństwo odprawiono tutaj 1 listopada 1791. Protestanci zamieszkujący Rybnik i najbliższe okolice otrzymali też własnego duszpasterza. Urząd ten został powierzony Karolowi Wilhelmowi Naglo. Niestety w przeciągu roku budynek spłonął i przez kolejne 4 lata nabożeństwa ewangelickie sprawowano w jednej z sal zamkowych. W tym czasie trwała budowa nowego obiektu - Kościoła Inwalidów (Kościoła Fryderyka Wilhelma), którego uroczyste poświęcenie miało miejsce 9 października 1796. Po odbudowie z niewielkimi przeróbkami służył następnie rybnickim ewangelikom aż do 1853 roku. W tymże roku kościół ponownie strawił pożar. Dlatego w innym już miejscu zaczęto wznosić nowy, tym razem murowany i otynkowany obiekt. W 1875 roku dobudowano neoromańską wieżę. Kościół posiada klasycystyczny wystrój pochodzący z XIX wieku. Składają się nań ołtarz ambonowy, empory oraz umieszczona w ołtarzu głównym kopia obrazu Bernarda Plockhorsta "Chrystus i syn marnotrawny".

Zbór rybnicki usamodzielnił się w 1853 roku. Podczas ostatniej wojny, w styczniu 1945 roku na rozkaz komendy wojskowej ks. Christian Schwencker – ostatni przedwojenny pastor, musiał opuścić Rybnik. Wkrótce po zakończeniu działań wojennych opiekę nad parafią ewangelicką przejął pastor Edward Romański. Po 40 latach pracy, przez trzy lata w Rybniku pracował pastor Piotr Mendroch, a później przez półtora roku - Waldemar Szajthauer. Od lutego 1989 roku proboszczem parafii był ppłk Zbigniew Kowalczyk. W 2002 roku funkcję pastora przejął Mirosław Sikora.

Cmentarz

Przy kościele znajduje się nekropolia, z grobami pochodzącymi głównie z XIX wieku. Na cmentarzu pochowany jest między innymi nauczyciel Gottlieb Schuster oraz w zbiorowej mogile żołnierze z okresu: 1918-1920. Pochówków tutaj zaprzestano w 1933 roku. Parafia prowadzi księgi zgonów od 1944 roku. W 2004 roku zarówno kościół, jak i całe jego otoczenie zostały wpisane na listę zabytków nieruchomych śląskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Bibliografia

Patrz:[1], A. Trunkhardt, Dzieje miasta Rybnika i dawniejszego państwa rybnickiego na Górnym Śląsku, Rybnik [brw], s. 147; A. Gościniak, Rybnik miasto i powiat, Rybnik 2012, s. 79; M. Szołtysek, Dzieje rybnickiego zamku i sądu, Rybnik 1999, s. 17; Tenże, Rybnik nasze gniazdo, Rybnik 1997, s. 38; Dzieło Łaski Boga. Diecezja katowicka Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, Katowice 2003, s. 148; A. Derwisz, Świątynia ewangelików, "Nowiny" 2013, nr 24(2916), s. 13.