Św. Melchior Grodziecki

Św. Melchior Grodziecki (1582-1619)

św. Melchior Grodziecki, obraz J. Wałacha

Melchior Grodziecki jak podają źródła historyczne pochodził z polskiego szlacheckiego rodu, herbu Radwan. Ród ten związany był ze wsą Grodziec Śląski. Melchior urodził się w Cieszynie w roku 1582 lub w 1584 jako syn Henryka, cieszyńskiego kasztelana. Rodzina Grodzieckich odgrywała bardzo ważną ważną rolę w życiu politycznym ówczesnego Śląska. Melchior odbył wstępne nauki w domu rodzinnym, później rozpoczął gimnazjum w wiedeńskim kolegium oo. Jezuitów. Grodziecki wykazywał głęboką religijność, dlatego cieszył się, że przyjęto go w roku 1602 do Sodalicji Mariańskiej.

Podczas pobytu w Wiedniu rozważał wstąpienie do zakony jezuitów. Po namyśle podjął życie zakonne, które zaczęło się 22 maja 1603 roku w brneńskim jezuickim domu nowicjatu fundowanym przez stryjów Melchiora Jana i Wacława. Melchior był formowany w duchu całkowitego poświęcenia w służbie Kościołowi. Po dwuletniej formacji zakonnej w Brnie Melchior złożył śluby zakonne 22 maja 1605. Jako kleryk odbywał praktykę nauczycielską w niższych klasach kolegium w Brnie (1605-1606) i w Kłodzku (1606-1607). Będąc jeszcze klerykiem przygotowywał się do podjęcia nauczania w klasach wyższych w seminarium nauczycielskim w Czeskich Budziejowicach. Po ukończeniu praktyki powrócił do Kłodzka, aby kontunuować pracę pedagogiczną. W 1609 roku podjął studia z filozofii i teologii na Uniwersytecie w Pradze, po ich ukończeniu otrzymał w 1614 w Pradze święcenia kapłańskie. Jako kapłan pracował w Pradze, głosząc kazania w języku czeskim, następnie wysłano go na stanowisko zarządcy domu zakonnego i kaznodziei do wsi Kopanina. Jak podają źródła historyczne,okoliczności posługi kapłańskiej ks. Melchiora Grodzieckiego przypadały na okres wojny trzydziestoletniej; okres ten obfitował w wiele walk wyznaniowych między protestantami i katolikami. W 1618 roku jezuici zostali usunięci z Pragi. Ks. Grodziecki był zmuszony przez rok zatrzymać się w Brnie, ale po pewnym czasie został zmuszony do opuszczenia miasta. Przełożeni zakonni polecili więc udać się do Koszyc, gdzie miał pracować w charakterze kapelana wojskowego. W Koszycach Melchior spotkał jak się okaże, swoich towarzyszy w wspólnym męczeństwie: ks. Stefana Pongracza oraz ks. Marka Stefana Kryża, pochodzącego z Chorwacji.

Wojska Bethlena Gabora, księcia Siedmiogrodu natarły w sierpniu 1619 roku na Koszyce. Wojskami dowodził Jerzy Rakoczy. Cesarski gubernator Koszyc Dóczy przygotowywał miasto do heroicznej obrony. Rada miejska pod wpływem kalwińskiego kaznodzieji Alvinczy'ego i radnego Reynera otworzyła bramy grodu. Wojska te planowały krwawą rzeź na katolikach. Ostatecznie, ofiarami bestialskiego morderstwa stało się trzech kapłanów: ks. Melchior Grodziecki, ks. Stefan Pongracz, ks. Marek Stefan Kriża.

Wykonanie wyroku śmierci powierzono podwładnym Rakoczego. Kapłanów więziono, zmuszając do porzucenia wiary katolickiej i przejścia na kalwinizm. Po uporczywej odmowie kapłani zostali poddani dalszym torturom w nocy z 7 na 8 września 1619 roku. Po torturach ścięto toporem księży: Grodzieckiego i Kriża, natomiast ks. Stefan Pongracz umarł po dwudziestogodzinnych mękach. Ciała męczenników spoczywają w kościele klasztornym ss. urszulanek w Trnawie na Słowacji.

Beatyfikacja odbyła się dopiero 15 stycznia 1905 roku. Kanonizował błogosławionych męczenników papież Jan Paweł II 2 lipca 1995 roku w Koszycach na Słowacji. W ikonografii św. Melchior Grodziecki jest przedstawiany indywidualnie (znak zakonu jezuitów IHS, narzędzia męki: miecz, obcęgi i paląca się pochodnia; święty trzyma w ręce krzyż i palmę męczeństwa) lub też w towarzystwie męczenników ks. Marka Kriża i ks. Stefana Pongracza.

Gdy Gabor poniósł klęskę od lisowczyków, zgodził się na wydanie ciał kapłanów. Pochowano je w okolicy Koszyc, ale w 1636 roku przeniesiono je do Trnawy, gdzie obecnie spoczywają w kościele sióstr urszulanek.

Ku czci świętego powstało Gimnazjum i Liceum skupiające młodzież z Cieszyna i okolic. Liturgiczny obchód ku czci św. Melchiora Grodzieckiego przypada na dzień 7 września i ma charakter wspomnienia dowolnego. Obchodom towarzyszy uroczysta procesja odpustowa, która łączy dwa różne kościoły leżące po dwóch stronach dzisiejszego miasta Cieszyn.

15 stycznia 1905 św. Pius X uroczyście wpisał Melchiora i jego towarzyszy do katalogu błogosławionych. 2 lipca 1995 w Koszycach na Słowacji Jan Paweł II ogłosił ich świętymi.

• Wspomnienie liturgiczne - 7 września

Bibliografia

H. Fros, Święci i błogosławieni Towarzystwa Jezusowego, Kraków 1932; J. Poplatek SJ, Bł. M. Grodziecki TJ umęczony za wiarę w 1619 roku, Kraków 1933; B. Natoński, Melchior Grodziecki, [w:] Hagiografia Polska, t. II, Poznań 1972, s. 116-122; J. Szymik - Błogosławiony Melchior Szymik, Czeski Cieszyn 1995; W. Zaleski, Święci na każdy dzień, Warszawa 1998, s. 525-526; Z. Zwoźniak, Śląscy kandydaci na ołtarze, "Z tej ziemi". Śląski kalendarz katolicki na rok 1988, Katowice 1988, s. 153-155.