Św. Ludwik IX

w kościele oo. Franciszkanów w Panewnikach

Urodził się 25 kwietnia, najprawdopodobniej w 1214 roku w Poissy. Ludwik IX był synem Ludwika VIII – następcy króla Francji Filipa II Augusta - oraz Blanki Kastylijskiej. W 1218 roku otrzymał tytuł następcy tronu i opieka nad nim została powierzona matce. Królem Francji - od tej chwili chętnie określał się mianem Ludwika z Poissy - został po śmierci ojca w 1226 roku. W wieku 20 lat, tj. w 1234 roku zawarł związek małżeński z Małgorzatą, córką Rajmunda Berengariusza V. W rok później rozpoczął samodzielne rządy. W 1240 roku królowa Małgorzata powiła dwie dziewczynki - Blankę i Izabelę. Para królewska doczekała się również trzech synów - Ludwika, Filipa, Jana. Potem Ludwikowi IX urodziło się jeszcze sześcioro dzieci. Następcą ojca został Filip; późniejszy Filip III Śmiały.

Ludwik IX uważa, że że najgłębszą przyczyną nieszczęść chrześcijan, jego własnych, Królestwa Francji, jest grzech; aby nie dać się zgnieść ludom zesłanym jako narzędzie kary bożej, trzeba odbyć pokutę , oczyścić się, naprawić swoje życie. Światem św. Ludwika IX w równym stopniu co Francja było całe chrześcijaństwo. Był najwyższym władcą swego państwa i jedną z głów świata, w którego skład wchodziło jego królestwo. Przynależność do obu nie stanowiła w jego oczach ani też nie zawierała w sobie żadnej sprzeczności. Za panowania Ludwika Świętego urzędnicy królestwa Francji zaczęli pisać po francusku; Ludwik był pierwszym królem Francji, którego możemy słuchać, jak wypowiada się w języku francuskim. Ludwik Święty był również pierwszym królem Francji, który wykonywał wyroki śmierci na heretykach skazanych przez inkwizycję. Słysząc o sławnych kaznodziejach król Ludwik, który bardzo lubił słuchać kazań, wezwał na przykład świętego Bonawenturę, franciszkanina, by wygłosił kazanie przed nim i jego rodziną. Ale najsłynniejszym z trzynastowiecznych świeckich świętych miał zostać Ludwik Święty, ten, który wziął pod opiekę paryskie boginki, który był wzorem chrześcijańskiego małżonka, i otarł się przynajmniej o joachimizm. Podobnie jak większość chrześcijan tej epoki Ludwik żył między strachem - podsycanym przez Kościół, który z niepokojem obserwował, jak wierni coraz bardziej przywiązani są do świata doczesnego - a nadzieją, oczekiwaniem przyszłych dobrodziejstw w świecie, w którym życie ziemskie stało się tyleż odskocznią co przeszkodą dla życia przyszłego.

Ludwik IX był bowiem również jednym z głównych aktorów politycznej sceny chrześcijaństwa w XIII stuleciu. W zasadzie Ludwik Święty był uważany za króla wieśniaków. Jednak biorąc pod uwagę jedynie te katedry, w których św. Ludwik dokonał później prac stanowiących jedne z największych osiągnięć jego panowania, przypomnijmy, że fasada paryskiej katedry Notre – Dame była w budowie od około 1205 roku, portal Najświętszej Maryi Panny wykonano w latach 1210- 1220, a zachodnią rozetę około 1220 r.; przebudowa katedry Reims rozpoczęła się na przełomie lat 1210 i 1211, najważniejsze prace przy budowie nowej katedry w Chartres zakończono około1220r, a witraże wykonano i zamontowano pomiędzy rokiem 1210 a 1236; i wreszcie w 1220 roku rozpoczęto budowę katedry w Amiens. Ludwik Święty miał więc być królem patronującym wielkim budowom katedr. Był również królem cennych manuskryptów zdobionych miniaturami w paryskich pracowniach.

Wielką innowacją wprowadzoną za panowania Filipa Augusta było właśnie stałe posługiwanie się pismem – zwyczaj ten przejął Ludwik Święty, który jednocześnie starał się wyważyć proporcje między wzrastającą rolą pisma a przywróconym do użytku żywym słowem. Władca miał wkrótce odziedziczyć skarbiec, jako król gospodarczego rozkwitu był też królem bogactwa finansowego. Jego polityczne inicjatywy i autorytet wiele zawdzięczać miały temu, co królestwo wypracowało w okresie poprzedzającym jego panowanie, pieniądzom pozostawionym mu przez dziadka. Jedno ze współczesnych źródeł słusznie nadało mu miano „bogatego króla”. Był bardzo majętnym spadkobiercą. Ludwik IX sprawować miał rządy w świeżo ufortyfikowanym Paryżu. Ponadto Filip August pozostawił wnukowi dziedzictwo duchowe, u podstaw którego leżał rozwój „religii królewskiej”, powstawanie prawodawstwa królestwa, a także patriotyczna aureola zwycięstwa.Za panowania Ludwika Świętego na nowo stwierdzono, że „król nie zawdzięcza władzy nikomu innemu, jak tylko Bogu i sobie samemu” Ludwik otrzymał po swoim ojcu dwa dziedzictwa: wszystkie ziemie jakie miał w posiadaniu jego ojciec oraz królewski skarbiec mający służyć obronie królestwa- srebro i złoto złożone w wieży Luwru, obok kościoła Św. Tomasza. Po trzecie zaś Ludwik VIII przekazał synowi w spadku tradycję dynastii solidnie zakorzenionej, wpisanej w ciągłość monarchii francuskiej. Drugim ważnym wydarzeniem w religijnym życiu króla na początku jego panowania było zagubienie i odnalezienie bezcennej relikwii z opactwa Św. Dionizego, gwoździa z Krzyża Świętego. Na dziewięć lat przed podjęciem wyprawy krzyżowej św. Ludwika ogarnęło uniesienie krzyżowca. Stało się to w wigilię świętego Wawrzyńca, 9 sierpnia 1239. Król, owładnięty ideą zorganizowania wyprawy krzyżowej do Ziemi Świętej, nie kwapił się, by pomóc Baldwinowi II w odzyskaniu Konstantynopola. Na władcę, który przecież kochał życie i tę ziemię, po której stąpał, musiał chyba urok rzucić ów ziemski obraz niebiańskiej Jerozolimy, skoro odwrócił się od swego stulecia i odszedł, dźwigając swój krzyż, ku tej Jerozolimie, której jego chrześcijańscy współcześni pozwolili odłączyć się od wystarczającego im terytorium chrześcijaństwa. Podobnie jak zakony żebracze, nowe, zreformowane zgromadzenia powstałe w XIII wieku tj. cystersi byli w łaskach u króla Ludwika. Król miał także zamiłowanie do gmachów kościelnych, posiadał także pełną pokory pobożność, a także stanowczość w dziedzinie praktyk religijnych. W symboliczny sposób Ludwik zajmuje się pracą fizyczną zgodnie z tradycją pierwotnej benedyktyńskiej reguły zakonnej, przywróconej przez cystersów.

Jego imię pozostaje związane z Royaumont, klasztorem cystersów, który zawdzięcza mu swoje istnienie i gdzie z pewnością najbardziej lubił przebywać. W 1226 roku Ludwik dowodził tam decydującą fazą krucjaty przeciw albigensom. Ludwik IX był pierwszym królem Francji, który mógł wyruszyć na wyprawę krzyżową z własnej ziemi, a nie z cudzoziemskiego kraju. Ludwik nigdy nie omieszkał łączyć chwały króla z chwałą Boga. Dla Ludwika krucjata stanowiła ukoronowanie drogi obranej przez chrześcijańskiego władcę. Przezwyciężenie lęku przed morzem w pokutnej pielgrzymce jaką była krucjata, zostało zaliczone Władcy w poczet dowodów jego świętości. Dla Ludwika Świętego Morze Śródziemne było obszarem wielkiej ułudy: ułudy nawrócenia muzułmanów, nawrócenia Mongołów powrotu greckich prawosławnych chrześcijan do chrześcijaństwa rzymskiego dzięki unii Kościołów. W 1248 r. odbyła się wyprawa krzyżowa. Ludwik nie był człowiekiem żyjącym w przepychu i szastającym pieniędzmi na zbytki. Po wyprawie krzyżowej od prostoty Ludwik przeszedł do surowości. Największą pokojową akcją Ludwika IX dotyczącą królestwa Francji było rozstrzygnięcie stuletniego konfliktu z Anglią. W 1270 roku król udał się na kolejną wyprawę krzyżową do Saint - Denis podczas której 25 sierpnia 1270 r. zmarł w wyniku epidemii dyzenterii lub tyfusu. Ludwik IX zmarł w ziemi niewiernych. Krążyły wówczas pogłoski, że król Ludwik ma szansę zostać oficjalnym świętym. Wówczas zmarły i pogrzebany.

Władca wkroczył w nowy okres życia. Jego ciało zaczęło już dokonywać cudów. Wkrótce w Saint - Denis zaczęły się mnożyć cuda. Jednak kanonizacji doczekał się dopiero dwadzieścia siedem lat po swojej śmierci, 25 sierpnia 1298 w Saint-Denis. Świętego Ludwika ogłoszono również świętym z racji jego cnót i zgodnego z zasadami wiary chrześcijańskiej życia, a zwłaszcza pożycia małżeńskiego. Ludwik IX jest więc świętym nowoczesnym, zachowując jednak również cały bagaż tradycji. Kości Ludwika Świętego ”podniesiono” i umieszczono w relikwiarzu za ołtarzem. Kości świętego Króla znajdowały się w relikwiarzu za głównym ołtarzem bazyliki św. Dionizego. Ludwik IX za życia uzdrawiał przez dotyk jedynie chorych na skrofuły. Teraz dotknięcie jego relikwii mogło teoretycznie uleczyć wszystko. Jego moc była cudotwórcza. Uroczyste przeniesienie relikwii z Saint – Denis do Paryża odbyło się 17 maja 1306 r. Paryska Katedra Najświętszej Maryi Panny otrzymała jedno żebro świętego Króla. Z relikwiarza głowy Ludwika Świętego w Saint - Chapelle mamy tylko kawałeczek emalii. Żuchwa i żebro są zachowane w Notre - Dame. Bazylika św. Dionizego wystawia kość św. Ludwika.

Wspomnienie św. Ludwika obchodzone jest 25 sierpnia. Jest patronem kilku żeńskich zgromadzeń zakonnych noszących jego imię, jak również drukarzy, fryzjerów, hafciarek, introligatorów, kamieniarzy, krawców, piekarzy, pielgrzymów, niewidomych, rybaków, tkaczy i uczonych. W ikonografii przedstawiany jest w stroju królewskim z koroną na głowie. Jego atrybutami są m. in.: gwóźdź, korona cierniowa, lilia, trzy lilie na tarczy, miecz, obrączka, sokół, wieniec laurowy.

W archidiecezji katowickiej znajduje się Bazylika św. Ludwika IX i WNMP, która mieści się w Panewnikach.

Bibliografia

Jacques Le Goff, Święty Ludwik, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2001.