Św. Kajus

Św. Kajus, papież

Urodził się w Salonie w Dalmacji. Na papieża został wybrany 17 grudnia 283, a jego pontyfikat trwał około trzynastu lat, do roku 296.

W 257 roku Kajus został uwięziony wraz z duchownymi, m.in. późniejszymi papieżami: Sykstusem i Dionizym. Były to czasy prześladowań chrześcijan przez cesarza Waleriana, który wydał dwa edykty. Pierwszy edykt w 257 roku był skierowany przeciw przełożonym gmin chrześcijańskich. Pod groźbą tortur i kary śmierci zakazywał on wchodzić na cmentarze oraz sprawować tam nabożeństw. Biskupów, prezbiterów i diakonów pod karą wygnania zobowiązywał do składania ofiar pogańskim bóstwom. Kolejny edykt z 258 roku jeszcze bardziej zaostrzył kary. W czasie tych prześladowań zginęło bardzo wielu duchownych, a ich celem była eliminacja elit chrześcijańskich, czystki wśród duchowieństwa i pasterzy, a w dalszej perspektywie wyeliminowanie wszystkich chrześcijan. Kajusowi udało się przetrwać ten czas, gdyż prześladowania te nie trwały długo, przerwała je nagła śmierć cesarza Waleriana. Po śmierci Waleriana rządy cesarskie objął jego syn, który odwołał edykty prześladowcze. Duchownym zezwolono na pełnienie funkcji, chrześcijanom przywrócono utracone w czasie prześladowań miejsca kultu. Nastał wtedy okres spokoju dla chrześcijan, który trwał aż do początkowych lat panowania cesarza Dioklecjana. Kajus był wujem Zuzanny (późniejszej Świętej), dziewicy i męczennicy oraz krewnym cesarza Dioklecjana (ok. 243 - ok. 316), od którego zaczęły się najbardziej krwawe prześladowania chrześcijan. Cesarz Dioklecjan początkowo był obojętny w stosunku do chrześcijan, nie absorbowała go religia, dlatego Kajus mógł działać bez przeszkód. Jednak później, gdy chrześcijaństwo coraz bardziej się rozprzestrzeniało, doszło do intensyfikacji prześladowań wyznawców Chrystusa. Dioklecjan uważał, że religia chrześcijańska niszczy u podstaw rzymskie społeczeństwo i zagraża absolutnej władzy państwa. Rzymianie chrześcijaństwo traktowali jako zgubny zabobon, twierdzili, że chrześcijanie nienawidzą Rzymian Odium Humani Generis i całego rzymskiego Mos Maiorum. Oskarżali chrześcijan o magię, naiwność, ateizm, brak wiarygodności. Rodzina Kajusa była podzielona na tych, którzy nawrócili się na chrześcijaństwo i na tych, którzy pozostali po pogańskiej stronie. Kajus oraz ojciec Zuzanny Gabinus po nawróceniu zostali wyświęceni na kapłanów. Zuzanna zginęła śmiercią męczeńską przez ścięcie ponieważ odmówiła cesarzowi Dioklecjanowi ślubu z jego synem oraz nie oddała czci rzymskiemu bóstwu - Jowiszowi. Działo się to w czasach, gdy Kościół rozrastał się i chrześcijanie byli coraz to bardziej prześladowani za swoją wiarę. Podobny los spotkał ojca Zuzanny, Gabinusa. Wydarzenia te miały miejsce prawdopodobnie pod koniec życia papieża Kajusa lub po jego śmierci. Kajusowi przypisuje się zarządzenie, by nie czynić biskupem nikogo, kto nie otrzymał wcześniej siedmiu święceń niższych. Za pontyfikatu Kajusa na rozkaz Maksymiana została zdziesiątkowana legia tebańska u stóp góry św. Bernarda w Vallese. Legion składający się z około sześciu tysięcy żołnierzy zimował przedtem w Jerozolimie, gdzie tamtejszy biskup Zambdas umacniał niektórych z nich w wierze, a innym głosił Chrystusa i nawracał. W ten sposób wszyscy legioniści zostali chrześcijanami i woleli ponieść śmierć męczeńską niż wyrzec się wiary w Chrystusa. Żywot Kajusa to droga przez nawrócenie po najwyższy stopień oddania swojego życia Jezusowi i Kościołowi, który się rodził.

Kajus zmarł w Rzymie i pochowano go początkowo w katakumbach Kaliksta, z dala od krypt papieskich, w których nie było już miejsca. Papież Urban VIII w 1631 roku przeniósł jego szczątki do Kościoła Świętego Kajusa.

• Kościół czci Kajusa, jako wyznawcę, w liturgii 22 kwietnia.

Bibliografia

A. Matysek–Hram, Dzieje papieży, Katowice 2000; K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996; M. Banaszak, Historia Kościoła Katolickiego. Starożytność, Warszawa 1989; Leksykon Papieży, [wyd.] Salwator, Kraków.