Św. Jan Nepomucen

św. Jan Nepomucen (ok. 1340-1393), wikariusz generalny archidiecezji praskiej

figura św. Nepomucena

Urodził się w 1330 roku w Nepomuku nieopodal Pilzna. Jako dziecko ciężko zachorował. Jak głosi tradycja, został cudownie uzdrowiony za wstawiennictwem Matki Bożej. Studiował prawo w Bolonii, Padwie i w Pradze. W 1380 roku przyjął święcenia kapłańskie i został skierowany jako kaznodzieja przy katedrze św. Wita. Od 1389 roku sprawował funkcję wikariusza generalnego archidiecezji praskiej zaś rok później archidiakona. Proponowanego mu po czasie urzędu biskupa nie przyjął. Najprawdopodobniej był także kapelanem dworskim na dworze króla czeskiego Władysława IV (wywodzącego się z dynastii Luksemburgów) oraz spowiednikiem drugiej żony monarchy - królowej Zofii (lub Joanny). 23 marca 1393 Jan został pojmany przez królewskich popleczników, następnie zaś przesłuchiwany, torturowany, wreszcie zaś utopiony – wrzucono go do Wełtawy z jednego z praskich mostów, przywiązując mu do szyi kamień młyński. Władysław IV domagał się od późniejszego świętego wyjawienia mu treści spowiedzi królowej. Gdy Jan Nepomucen nie zgodził się na złamanie tajemnicy sakramentu pokuty, został zamordowany. Wiele wskazuje także na to, iż Nepomucen mógł być uwikłany w spór, jaki toczyli ze sobą czeski władca i arcybiskup Jan z Jensztejnu (Jenzenstein, Jenstein) odnośnie praw czeskiego Kościoła. Najpewniej Jan pełnił funkcję mediatora, próbując pogodzić zwaśnione strony. Jego grób - znajdujący się w katedrze św. Wita w Pradze - jest do dziś cieszącym się sporą popularnością miejscem pielgrzymkowym. Kult beatyfikowanego w 1721 roku, a kanonizowanego w 1729 roku - przez papieża Benedykt XIII - męczennika, rozpropagowali w Europie przedstawiciele czeskiej szlachty, natomiast w obu Amerykach swą sławę Nepomucen zawdzięcza głównie jezuitom i franciszkanom. W ikonografii często przedstawia się go w otoczeniu pięciu,bądź sześciu gwiazd, które - zgodnie z legendami – wskazać miały miejsce, w którym jego ciało zostało wyrzucone na brzeg rzeki. Jest między innymi patronem Czech, Dolnego Śląska, archidiecezji katowickiej i opolskiej, dynastii Habsburgów, jezuitów, spowiedników, żeglarzy, flisaków, czy mostów (dlatego też często jego wizerunki zdobiły mosty, by wspomnieć słynną statuę z brązu na praskim moście Karola z 1683 roku). Wzywa się go podczas zagrożeń powodziami. Jego wspomnienie liturgiczne przypada na 21 maja.

Patrz:

Figury i obrazy św. Jana Nepomucena na terenie archidiecezji katowickiej

Imielin
Chełm Śląski
Bojszowy
Bojszowy
Muzeum Arch. w Katowicach]]

Bibliografia

Ilustrowany leksykon świętych, V. Schauber, H. M. Schindler, Kielce 2002, s. 326-327; Nasi święci patroni, Warszawa 2009, s. 108; M. Mrzyk, Kult św. Jana Nepomucena na ziemi pszczyńskiej (komunikat), [w:] Ziemia pszczyńska przez wieki. Stan badań, archiwalia, problemy badawcze, red. A. Barciak, Suszec 2002, s. 235; M. Mrzyk, Problematyka kultu św. Jana Nepomucena w XVIII i XIX wieku na ziemi pszczyńskiej, Studia i Materiały z Dziejów Śląska 23 (1998), s. 92-106; [Bénédictins de Paris], Vies des Saints et des bienheureux, Paris 1947, t. 5, s. 335-344; J. Górecki, Pielgrzymi szlak na Górę św. Anny, Katowice, 2002, s. 81-82.