Św. Jadwiga Królowa Polski

Urodziła się na zamku w Budzie (dzisiejszy Budapeszt), w lutym 1374 roku Miała dwie siostry: Marię i Katarzynę, ojcem był Ludwik Andegaweński, król Węgier i Polski, wnuk Władysława Łokietka. Matka Elżbieta pochodziła z dynastii Piastów. Dążąc do wzmocnienia swoich rządów w Europie, król Ludwik przeznaczył polski tron dla Marii, Jadwiga miała poślubić Wilhelma Habsburga, następcę tronu austriackiego. Razem mieli panować w Austrii i na Węgrzech. Jednak, kiedy w 1382 roku Ludwik zmarł, Węgrzy nie uszanowali jego planów dynastycznych i na swoim tronie osadzili Marię, co wywołało niezadowolenie Polaków, którzy chcieli mieć władczynię "na wyłączność". Wtedy królowa Elżbieta wyznaczyła na tron Polski Jadwigę. Młodziutka, bo zaledwie dziesięcio i pół letnia księżniczka po przybyciu do Krakowa, 16 IX 1384 została koronowana na króla (w tamtych czasach nie było odrębnej formuły dla koronacji kobiet). Zdolna i wykształcona, oprócz języka węgierskiego znała także łacinę, niemiecki, polski i prawdopodobnie włoski 18 II 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę, wielkiego księcia litewskiego. Do małżeństwa Jadwigi i Jagiełły doszło dzięki układowi polsko-litewskiemu, zawartemu 14 VIII 1385 w Krewie. Jego konsekwencją była unia polsko-litewska i przyjęcie chrześcijaństwa przez Litwę. Przez lata małżeńska para nie mogła doczekać się potomka, co stawiało pod znakiem zapytania celowość unii polsko-litewskiej. Na przełomie 1398 i 1399 roku okazało się, że Jadwiga spodziewa się dziecka. Królowa źle znosiła ciążę. Przedwczesny poród nastąpił 22 VI 1399. Dziewczynce nadano imiona Elżbieta Bonifacja (na cześć papieża Bonifacego IX, przyjaciela Jadwigi), niestety zmarła ona po trzech tygodniach. Cztery dni później, 17 lipca 1399 umarła Jadwiga.

Święta była wybitną władczynią, chrystianizacja Litwy bardzo leżała jej na sercu. Sama wybierała misjonarzy i biskupów, współpracując ze Stolicą Apostolską. Troszczyła się o wykształcenie litewskich księży, którym ufundowała bursę (internat) przy uniwersytecie w Pradze. Osobiście jeździła na Ruś Halicką, która za panowania jej ojca została oddana pod administrację węgierską; dzięki jej zabiegom Ruś wróciła do Polski. Doprowadziła do pokoju pomiędzy Jagiełłą a zbuntowanymi książętami litewskimi. Spotykała się też z wielkim mistrzem krzyżackim, aby nie dopuścić do wojny o Ziemię Dobrzyńską i Kujawy. Wiele uczyniła dla polskiej kultury. Przede wszystkim utworzyła wydział teologiczny na Akademii Krakowskiej, dzięki czemu mogła się ona przekształcić w uniwersytet, nazwany później Jagiellońskim. Na odbudowę uczelni przeznaczyła swoje pieniądze i klejnoty. Zgromadziła obszerną bibliotekę. Ufundowała wiele kościołów i klasztorów, w tym kościół karmelitów pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny na Piasku i kościół św. Krzyża w Krakowie. Katedra wawelska zawdzięcza jej m. in. srebrne nakrycie na sarkofag św. Stanisława. Kult Jadwigi zaczął się rozwijać zaraz po jej śmierci. Jagiellonowie czcili ją jako założycielkę dynastii, nadając jej imię najstarszym córkom. Uniwersytet obchodził rocznicę jej śmierci. Legendy przypisywały jej cuda, a w litaniach tytułowano ją patronką narodu. Kult królowej przetrwał wieki, lecz proces beatyfikacyjny rozpoczęty na początku XV wieku, został wkrótce wstrzymany z powodów politycznych i finansowych. Dopiero w XX stuleciu doszło do jego wznowienia. Papież Jan Paweł II beatyfikował Jadwigę w 1979 roku, a w 1997 roku kanonizował.

Bibliografia

L. Rydel, Królowa Jadwiga, Warszawa 1997; M. Machejek, Święta Jadwiga Królowa Polski, Kraków 1997; J. Stabińska, Królowa Jadwiga, Karków 1997.