Roth Jan

Z e-ncyklopedia

Jan IV Roth (1426-1506)

Urodził się w 1426 roku w Wemding na południu Niemiec. Studiował w Rzymie i Padwie, gdzie uzyskał doktorat z prawa kanonicznego. Uzyskał godność szlachecką i mianowany został sekretarzem przez króla Władysława Jagiellończyka. Po jego śmierci nadal pozostawał w służbie dyplomatycznej cesarza Fryderyka III oraz króla Węgier Macieja Korwina. Dzięki temu ostatniemu został dziekanem w kapitule wrocławskiej oraz koadiutorem z prawem następstwa na biskupstwo wrocławskie. Mimo tego przez 16 lat nie pojawił się w stolicy Śląska. W 1469 roku otrzymał nominację na biskupa Lawantu w Karyntii. W 1482 roku stał się prawnym następcą, któremu kanonicy na wniosek króla jednomyślnie oddali swe głosy. Papieskie potwierdzenie uzyskał 4 marca 1482 i już w lipcu odbył uroczysty ingres do katedry. Był zaliczany w tamtym okresie do grona humanistów. Wielu jego następców należało do tej elity. Zgromadził on bowiem pokaźną liczbę książek, które przekazał Bibliotece Kapitulnej. Wybudował rezydencję biskupią ozdobioną pięknymi malowidłami oraz odbudował zamek biskupi w Otmuchowie. Był człowiekiem Kościoła, charakteryzował się również rygorystyczną postawą wobec samego siebie. Jednak ulegał wpływom wobec wspomnianego wcześniej króla Korwina od którego zyskał poparcie. Król chciał wzmocnić wpływy węgierskie poprzez odizolowanie Kościoła od Polski. Członkowie kapituły bardzo sprzeciwiali się temu. Dlatego też toczył się ostry konflikt, na który zareagował papież Innocenty III podporządkowując kapitułę w 1491 roku bezpośrednio Stolicy Apostolskiej. W trakcie tych sporów zmarł Maciej Korwin (1490), ale Śląsk pozostawał nadal w granicach Korony Węgierskiej. Bp Roth kontynuując politykę Korwina po ugodzie z kapitułą wydał w 1498 roku zarządzenie, że żaden Polak nie może zostać przyjęty do grona Kapituły Katedralnej. Z kolei w 1504 roku podpisał tzw. układ kolowratski, w myśl którego beneficja na Śląsku mogły być przekazywane tylko Ślązakom. Natomiast biskupem mogła pozostać osoba pochodząca z Czech, Moraw, Łużyc lub Śląska. W zaistniałej sytuacji doszło jednak do dramatu. W 1497 roku w Nysie odbył się zjazd książąt śląskich. Jeden z książąt niejaki Mikołaj II opolski, chciał połączenia Śląska z Polską. Targnął się na namiestnika królewskiego księcia Kazimierza cieszyńskiego i bpa Rotha. Pojmano go i ścięto publicznie przed ratuszem. Absorbujące biskupa Rotha konflikty polityczne i kościelne nie przeszkodziły mu w prowadzeniu ważnych dla diecezji spraw. Prowadził w tym czasie reformę życia religijnego i kościelnego podjętą przez jego poprzednika bpa Rudolfa z Rüdesheim. Był to czas reform w Kościele polskim na przełomie XV i XVI wieku. Zakres proponowanych reform był różnorodny. Najczęściej dotyczył życia wewnętrznego, kultu religijnego, podniesienia kultury umysłowej i religii kleru oraz wiernych. W diecezji wrocławskiej miało na celu uporządkowanie i ujednolicenie liturgii przez opracowanie i druk najważniejszych ksiąg: mszału w 1483 roku, brewiarza w 1485 i 1499 roku oraz agendy wrocławskiej. Ważnym osiągnięciem bpa Rotha były synody diecezjalne zwołane kolejno w latach 1496, 1497 i prawdopodobnie w 1502. Zabiegał również o założenie we Wrocławiu uniwersytetu, ale przeszkodziła mu w tym śmierć 21 stycznia 1506 w Nysie. Jego ciało przewieziono do Wrocławia i pochowano w kaplicy katedralnej zwaną Mariacką. Spiżowa płyta nagrobna jest jedną z najpiękniejszych płyt wrocławskich biskupów.

Bibliografia

Historia Kościoła, Jesień Kościelnego średniowiecza; Kościół w Polsce w okresie renesansowego papiestwa, Lublin 1978; Bolesław Kumor, Biskupi pomocniczy w diecezjach Polskich w dobie przedtrydenckiej; 2. poł. XIII-1. poł. XVI w, Kraków 2002; Henryk (Henrycus) z Fulstejnu (Fullstein) i Jan syn Ambrożego (Iohannes Ambrosii); Krzysztof Rafał Prokop, Józef Pater, Poczet biskupów wrocławskich, Wrocław 2000.