Tekst źródłowy strony Prebenda św. Apostołów Filipa i Jakuba w Mysłowicach

[[Plik:Myslowice mariacki3.jpg|thumb|right]]
[[Plik:Myslowice mariacki5.jpg|thumb|right|wnętrze, lata 30. XX wieku]]
[[Plik:Myslowice mariacki2.jpg|thumb|right|stan współczesny]]
==Okoliczności powstania==
Przy kościele mariackim w Mysłowicach na przełomie XIV i XV wieku powstała [[prebenda]]. Ustanowiona została przez proboszcza mysłowickiego oraz pana Mysłowic – Filipa, herbu Dwa i Pół Krzyża, zawołania Pilawa. Prebenda została wyposażona w łan ziemi, łąki i stawy. Patronami prebendy zostali święci Filip i Jakub.

==Obowiązki==
Pleban mysłowicki, którym prawdopodobnie w czasie powstania prebendy był ks. Boguta był bardzo przychylnie nastawiony do jej powstania. Osoba dodatkowego kapłana w parafii była dla plebana odciążeniem w obowiązkach parafialnych. Wedle Jana Długosza prebendarz miał obowiązek odprawiania tygodniowo dwóch mszy świętych w kościele mysłowickim. Innymi obowiązkami jakie wykonywał była spowiedź święta oraz udzielanie sakramentu chrztu. Ponadto prebendarz zobowiązany był do obecności w kościele w uroczyste święta i każdą niedzielę, aby asystować z kadzidłem i odśpiewywać razem z plebanem nieszpory i jutrznię. Wszystko to miało na celu upiększenie liturgii. 

Obowiązki prebendarza zmieniały się w zależności od potrzeb duszpasterskich w parafii. Gdy  zaprzestano odmawiania i śpiewania brewiarza w kościołach parafialnych prebenarz od tej pory był odpowiedzialny za śpiewanie [[Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny|godzinek ku czci Najświętszej Maryi Panny]]. Prebendarz był również odpowiedzialny za niektóre bractwa. Gdy w Mysłowicach z inicjatywy Anny Katarzyny Salomonowej powstało [[Bractwo św. Anny]] jego kapelanem został prebendarz. W 1679 roku biskup Trzebicki określił w swoim dokumencie obowiązki prebendarza mysłowickiego jako takiego i jako kapelana powstałego w 1654 roku [[Bractwo Różańcowe|Bractwa Różańcowego]]. Z dokumentu tego wynikało, że prebendarz powinien w niedzielę i święta odśpiewać z ludem przynajmniej jedną dziesiątkę różańca, w każdą sobotę odprawić Mszę za duszę fundatora, w niedzielę Wielkiego Postu odprawić z braćmi różańcowymi tzw. dyscypliny oraz w niedzielę jeśli zajdzie potrzeba spowiadać i brać udział w procesjach i uroczystych nabożeństwach. 

Przez prawie 200 lat zarządzenie biskupa Trzebickiego było przez prebendarzy respektowane. Problem pojawił się w 1860 roku kiedy to biskup wrocławski [[ Förster Heinrich|Heinrich Förster]] wydał dekret określający obowiązki prebendarza w Mysłowicach. Dekret ten nie znosił obowiązków określonych przez Jana Długosza oraz biskupa Trzebickiego, a jedynie mówił, że prebendarz zobowiązany jest do pomocy duszpasterskiej proboszczowi. W 1867 roku  prebendarz Schmidt zestawił obowiązki prebendarza z czego wynikało, że jest zobowiązany odprawić tylko 43 Msze święte w tygodniu. W 1881 roku proboszcz [[Kleemann Edward|ks. Edward Kleemann]] prosił kurię o zredukowanie obowiązków prebendarza do tych wymienionych przez ks. Schmidta twierdząc, że biskup w dekrecie z 1860 roku właśnie takie wymienił. Dekret ten nie zawierał takich ustaleń zatem do prebendarza należało nadal odprawienie 189 Mszy św. w ciągu roku (104 obowiązywały od początku istnienia prebendy wedle wskazań Jana Długosza, a dodatkowe 85 mszy nakazał odprawiać od 1804 roku proboszcz [[Nyga Mateusz|ks. Mateusz Nyga]]). Kuria poleciła załatwienie całej sprawy dotyczącej redukcji obowiązków prebendarza przez obu kapłanów drogą formalną i legalną. 
==Uposażenie==
Prebendarze w Mysłowicach zawsze mieli swój dom. Już Długosz w liber beneficiorum wspomina, że proboszcz ofiarował na potrzeby prebendarza swoją zagrodę, w której został wybudowany dom mieszkalny. Od najdawniejszych czasów dom stał w tym samym miejscu. Do 1819 roku kolejne domy mieszkalne prebendarza były drewniane. Wówczas policja nakazała założyć murowane kominy. Obok prebendy były drewniane zabudowania gospodarcze. Jeszcze [[Kudlik Ignacy|ks. Ignacy Kudlik]] miał kilka par koni oraz bydło. Ponadto prebendarz miał w swojej zagrodzie domki dla swoich ludzi spełniających pańszczyznę. W 1850 roku powstał murowany, parterowy budynek prebendy do którego w 1908 roku nadbudowano pięterko z dachem. Gdy budowano nowy budynek, znoszono pańszczyznę; zatem rozebrano domki będące w sąsiedztwie prebendy i przeniesiono je do Janowa Miejskiego gdzie przez kilkanaście lat stały jeszcze przy hucie Amalii. 

Po śmierci [[Schmidt Leonard|ks. Schmidta]] w 1879 roku rozpoczęły się dla prebendy trudne lata. Prebenda nie była obsadzona przez długie lata ponieważ zakazywała tego ustawa państwowa, a później zabrakło kapłanów. Działo się to wszystko podczas walki przeciw Kościołowi katolickiemu w całych Prusach. Prebenda ponownie została obsadzona dopiero po 45 latach. W 1924 roku prebendarzem został [[Wojtas Maksymilian|ks. Maksymilian Wojtas]]. Schyłek istnienia prebendy w Mysłowicach to okres przed II wojną światową. Ostatni prebendarz, którym był [[Jarczyk Jan| ks. Jan Jarczyk]] nie wypełniał swoich obowiązków należycie. Wiele razy był  ponaglany przez dziekana bądź biskupa w sprawie nadesłania protokołów, rachunków i innych dokumentów dotyczących funkcjonowania prebendy mysłowickiej. Nie potrafił również utrzymywać dobrych kontaktów z biskupem i duchowieństwem. W 1936 roku [[Adamski Stanisław|bp Stanisław Adamski]] powołał na 3 letnią kadencję Radę Prebendy mysłowickiej, składającą się z dziekana [[Kudera Jan|ks. Jana Kudery]] jako przewodniczącego, [[Proksch Henryk|ks. dra Prokscha]] i dyrektora Jasińskiego z Mysłowic jako członków. Zadaniem Rady była administracja majątkiem Prebendy i występowanie w jej imieniu wobec władz. W 1939 roku ks. Jan Jarczyk opuścił Mysłowice, 3-letnia kadencja Rady Prebendy zakończyła się i wybuchła II wojna światowa. Wraz z tymi wydarzeniami po kilkuset latach historii prebenda mysłowicka przestała istnieć. 

==Prebendarze==
*[[Jan Mikołaj|ks. Jan Mikołaj z Żarek]] (ok.1419)
*[[Jan z Mysłowic|ks. Jan]] (ok.1541)
*[[Michniowski Bartłomiej|ks. Bartłomiej Michniowski]] (1597-1606)
*[[Pigelin Szymon|ks. Szymon Pigelin z Będzina]] (ok.1606)
*[[Andrzej z Mysłowic|ks. Andrzej]] (ok.1614)
*[[Buchtowicz Stanisław|ks. Stanisław Buchtowicz]] (ok.1619)
*[[Wydrzychowicz Tomasz|ks. Tomasz Wydrzychowicz]] (ok.1623)
*[[Chursnius Laurentius|ks. Laurentius Chursnius]] (ok.1659)
*[[Noconiowicz Stanisław|ks. Stanisław Noconiowicz]] (ok.1663-1664)
*[[Dziurzyński Maciej|ks. Maciej Dziurzyński]] (ok. 1665)
*[[Wycisłowski Szymon|ks. Szymon Wycisłowski]] (ok.1679)
*[[Lisowski Sebastian|ks. Sebastian Lisowski]] (ok.1697)
*[[Adamkowicz Wawrzyniec|ks. Wawrzyniec Adamkowicz]] (ok.1708)
*[[Proszyński Michał|ks. Michał Proszyński]] (ok.1720)
*[[Szczudłowicz Stanisław|ks. Stanisław Szczudłowicz]] (1720-1752)
*[[Zając Jan|ks. Jan Zając]] (1752-1788)
*[[Mizera Kasper|ks. Kasper Mizera]] (1789-1804)
*[[Krupski Jan z Dukli|ks. Jan z Dukli Krupski]] (1804-1810)
*[[Ociepka Jan|ks. Jan Ociepka]] (1812-1822)
*[[Bisacki Maciej|ks. Maciej Bisacki]] (1824-1828)
*[[Markiefka Ludwik|ks. Ludwik Markiefka]] (1829-1836)
*[[Kudlik Ignacy|ks. Ignacy Kudlik]] (1836-1852)
*[[Schmidt Leonard|ks. Leonard Schmidt]] (1861-1879)
*[[Wojtas Maksymilian|ks. Maksymilian Wojtas]] (1924-1930)
*[[Jarczyk Jan|ks. Jan Jarczyk]] (1930-1939)

==Bibliografia==
J. Kudera, Historia parafii mysłowickiej, Mysłowice 1934, s. 139-162; J. Kudera, Księża pochodzący z parafii mysłowickiej, Mysłowice 1936, s. 5-6; A. Sulik, Historia Mysłowic do 1922 roku, Mysłowice 2007, s. 22; Archiwum Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Mysłowicach, Präbenda Myslowitz (1924-1939), Dekret biskupa Stanisława Adamskiego, Katowice 28 III 1936; Archiwum Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa, Präbenda Myslowitz (1924-1939), Pismo ks. dziekana Jana Kudery do Kurii Diecezjalnej w Katowicach, Brzezinka 9 VII 1936. 

[[Kategoria:Mysłowice]]