Pius VIII

Pius VIII (1761-1830)

Francesco Saverio Maria Felice Castiglioni urodził się 20 listopada 1761 w Cingoli (ówczesna prowincja Macerata - Italia) jako jedno z ośmiorga dzieci arystokraty Ottavia Castiglioniego i Sauzii Ghislieri. Kształcił się najpierw w prowadzonej przez jezuitów szkole w Osimo (prowincja Ancona), a następnie na Uniwersytecie w Bolonii, gdzie obronił doktorat z obojga praw: kanonicznego i cywilnego. 17 grudnia 1785 przyjął święcenia kapłańskie. Jako kapłan piastował urząd wikariusza generalnego diecezji Anagni i Cingoli; pełnił także funkcję archiprezbitera kapituły katedralnej w Cingoli. Wyniesiony do godności biskupiej i ustanowiony biskupem Montalto przez papieża Piusa VII 11 sierpnia 1800. Sakrę biskupią otrzymał 17 sierpnia 1800 z rąk kardynała protodiakona Giuseppe Marii Dorii Pamphiliego (współkonsekratorzy: abp Nicola Buschi z Ferentino i Abp Camillo Campanelli z Perugii), równocześnie otrzymując tytuł Asystenta Tronu Papieskiego. Aresztowany latem 1808 roku przez francuskiego okupanta Włoch za odmowę złożenia przysięgi wierności narzuconemu królowi, został wygnany z Montalto na 6 lat. Był więziony kolejno: w Mediolanie (dwukrotnie), w Pawii, w Mantui i w Turynie. Na stolicę biskupią wrócił latem 1814 roku. W uznaniu zasług i niezłomnej postawy papież Pius VII kreował go na kardynała prezbitera 8 marca 1816 przydzielając mu kościół tytularny: Bazylikę Santa Maria in Traspontina. W tym samym czasie został biskupem Ceseny. Pięć lat później, w sierpniu 1821 roku, papież Pius VII wyniósł go do rangi kardynała biskupa (diecezja tytularna Frascati) i mianował Wielkim Penitencjarzem Kurii Rzymskiej, a w listopadzie tego samego roku został mianowany Prefektem Kongregacji Indeksu, który to urząd pełnił aż do wyboru na papieża. 10 lutego 1829 zmarł papież Leon XII. Konklawe rozpoczęło się 24 lutego 1829 na Kwirynale. 31 marca 1829 kardynałowie wybrali niespełna 68-letniego Francesco Castiglioniego, który przybrał imię Pius VIII. Był ostatnim kardynałem biskupem wybranym na papieża aż do 2005 roku, kiedy to wybrano kardynała Ratzingera. Jeszcze w dniu elekcji mianował Sekretarzem Stanu sprzyjającego Austrii kardynała protodiakona Giuseppe Albaniego, który 5 kwietnia 1829 przewodniczył uroczystej koronacji nowego papieża. Krótko po wyborze, 24 maja 1829 papież ogłosił encyklikę programową Traditi humilitati nostrae przestrzegającą przed progresywną laicyzacją życia społecznego, której przyczyn upatrywał w działalności protestanckich Towarzystw Biblijnych oraz w postawie obojętności religijnej i w atakach na dogmaty Kościoła. Pius VIII był niechętny ruchom narodowowyzwoleńczym w Polsce, Belgii i Irlandii, zaś klerowi francuskiemu nakazał poparcie Ludwika Filipa I w zamian za obietnicę ratyfikacji przez króla konkordatu z 1801 roku. Zabrał głos także w sprawie małżeństw mieszanych w Prusach, oferując im błogosławieństwo Kościoła pod warunkiem deklaracji wychowania potomstwa w katolicyzmie. Za pontyfikatu Piusa VIII, w 1829 roku odbył się pierwszy Synod w Baltimore, który stworzył podwaliny regulacji kontaktów między Kościołem w USA a Stolicą Apostolską. Dzięki staraniom dyplomacji watykańskiej w tym samym roku Wielka Brytania wydała tzw. „Akt Emancypacji Katolików”. 16 lipca 1830 papież erygował Arcybiskupstwo Konstantynopola Obrządku Ormiańskiego. Podczas całego pontyfikatu papież Pius VIII apelował do hierarchów Kościoła , aby baczną uwagę zwracali na intensyfikację działalności ruchów masońskich.

Papież w ciągu półtorarocznego pontyfikatu zwołał trzy konsystorze (27.07.1829; 15.03.1830; 05.07.1830), wynosząc do godności kardynalskiej sześciu biskupów. Na drugim konsystorzu mianował także ośmiu kardynałów „in pectore”, których nazwisk świat nigdy nie poznał.

Pius VIII zmarł 30 listopada 1830 i został pochowany w Bazylice Świętego Piotra. W roku 1866 Pietro Tenerani wykonał pomnik Piusa VIII usytuowany vis a vis wejścia do zakrystii w południowej nawie Bazyliki.

Bibliografia

R. Fischer-Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 1996