Parafia św. Marii Magdaleny w Cieszynie

Z e-ncyklopedia
Wersja z dnia 10:12, 27 mar 2022 autorstwa Mira (dyskusja | edycje) (dr)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)

Starosłowiański gród, przeniesiony na przełomie IX i X stulecia z Podobory na Górę Zamkową. Pierwszą wiadomość o Cieszynie zawiera bulla protekcyjna papieża Hadriana IV z dnia 23 kwietnia 1155. Wtedy już stała w grodzie zachowana do dziś wczesnoromańska rotunda, datowana na I połowę XI wieku. Układ architektoniczny rotundy wskazuje na zorganizowane już wtedy życie parafialne, rozciągające się na całą ziemię cieszyńską, a zwężające się następnie w miarę zakładania nowych kościołów parafialnych. W dokumentach wzmiankowana jest pierwszy raz pw. św. Mikołaja w 1223 roku.

Po nadaniu Cieszynowi praw miejskich około 1265 roku wybudowano w obrębie nowego miasta kościół pw. Marii Magdaleny, na który przeszły prawa parafialne do tymczasowego kościoła grodzkiego; w spisie świętopietrza z 1335 roku zaznaczony już jest Cieszyn jako siedziba dekanatu, obejmującego całe księstwo cieszyńskie. Gdy kilkakrotnie odbudowany kościół w 1789 roku ponownie się spalił, przeniesiono jego prawa parafialne wraz z wezwaniem na dotychczasowy kościół dominikański. Dominikanie przybyli do Cieszyna około 1270 roku i założyli konwent poza murami nowego miasta z kościołem pw. NMP, który pod podwójnym wezwaniem jest obecnie kościołem parafialnym. Prawdopodobnie z końca XIII wieku pochodzi kościół szpitalny pierwotnie pw. św. Trójcy i św. Krzyża a później pw. św. Jerzego i 10 000 męczenników na dawnym przedmieściu frysztackim. Ostatnim przedreformacyjnym kościółkiem był klasztorek bernardyński z kaplicą na dolnym przedmieściu, wybudowany przed 1470 rokiem.

Z chwilą objęcia księstwa w 1545 roku wprowadził młody książę Wacław Adam oficjalnie wyznanie ewangelickie. Klasztor franciszkański zrównano z ziemią, dominikanów wygnano, a kościół dominikański i parafialny objęli duchowni ewangeliccy. Jego syn Adam Wacław wrócił jednak w 1608 roku na łono Kościoła katolickiego i oddał z powrotem dominikanom klasztor, a przy kościele parafialnym osadził jako pierwszego poreformacyjnego proboszcza sprowadzonego z Krakowa ks. Macieja Rudzkiego, kapelana króla Zygmunta III. Ewangelikom pozostawił na razie kościół pogrzebowy św. Trójcy, wybudowany w 1585 roku przez księżną Sidonię z drzewa, a przez niego zamieniony na masywną budowlę.

Księża jezuici już z ks. Adamem byli w kontakcie, ale formalnie sprowadzono ich do Cieszyna w 1670 roku. Jako stację misyjną otrzymali m.in. dom z przygotowaną przez księżną Elżbietę Lukrecję kaplicą. Do rozmiarów normalnego kościoła rozbudowano ją pw. św. Krzyża w latach 1701 i 1707. Ks. Leopold Jan Szersznik w 1782 roku dobudował wieżę, a po pożarze miasta w 1789 roku odbudował w 1790 roku cały kościół.

Klasztor bonifratrów oraz kościół pw. Wniebowzięcia NMP ufundowany został przez Adama Borka, właściciela Wędryni i Grodziszcza. Kościół wybudowany w 1700 roku, konsekrowany 29 lipca 1719.

Na podstawie konwencji altranstatckiej i odnośnego recesu egzekucyjnego z 8 lutego 1709, ewangelicy mogli wybudować w Cieszynie w latach 1710-1735 pierwszy swój kościół poreformacyjny, przeznaczony pierwotnie dla ludności ewangelickiej cieszyńskiej i górnośląskiej. Na cmentarzu przy kościele szpitalnym spoczywa ks. Franciszek Śniegoń (1809-1891), wikariusz generalny i biskup-sufragan Śląska Cieszyńskiego, przynależnego wówczas do biskupstwa wrocławskiego. Na tym samym cmentarzu były również groby działaczy narodowych Pawła Stalmacha, Karola Miarki i ks. Ignacego Świeżego, którzy w 1937 roku przeniesieni zostali na cieszyński cmentarz komunalny do grobów dla Zasłużonych.

Proboszczowie

Bibliografia

Katalog Diecezji Katowickiej 1970, s. 64-71.