Nagy Franciszek

Z e-ncyklopedia

Nagy Franciszek SCJ (1909-1989), misjonarz w Brazylii

Urodził się 17 listopada 1909 w Bieruniu w rodzinie górniczej Franciszka i Jadwigi. Mając 6 lat Franciszek rozpoczął naukę w szkole niemieckiej, do której uczęszczał przez 5 najbliższych lat. Podczas powstania śląskiego przerwał naukę w szkole. Chodził tylko na kursy języka polskiego. W znanym szeroko Gimnazjum Salezjanów w Oświęcimiu, mającym prawa państwowe, Franciszek mieszkając kolejno w bursie Salezjanów lub u swoich krewnych przerobił klasy od I do V. Klasę VI rozpoczął w 1926 roku w gimnazjum w Mysłowicach. W 1926 roku wstąpił do sercanów, rozpoczął nowicjat i wkrótce wyjechał do Albisoli we Włoszech. Po złożeniu pierwszej profesji wyjechał do małego seminarium Zgromadzenia w Albino. W Bolonii uczęszczał przez dwa lata do Ojców Dominikanów na wykłady z filozofii. Po ukończeniu studiów filozoficznych, rozpoczął w 1930 roku studia teologiczne w uniwersytecie państwowym w Strasburgu. Po trzech latach studiów, 30 listopada, w uroczystość św. Andrzeja Apostoła, przyjął sam jeden z rąk bp. Charlesa Josepha Rucha w jego prywatnej kaplicy święcenia subdiakonatu, 8 grudnia w Święto Niepokalanego Poczęcia NMP - święcenia diakonatu, natomiast 21 grudnia tego samego roku w kaplicy Międzynarodowego Seminarium w Strasburgu - święcenia kapłańskie. Następnie kontynuował czwarty i piąty rok teologii w Strasburgu. W tym czasie (1934/1935) dorywczo prowadził działalność duszpasterską. Od czasu do czasu dojeżdżał do Bischwiller z nabożeństwami dla polskich dziewcząt, pracujących w fabryce oraz do pobliskiej Szkoły Gospodarstwa Domowego, prowadzonej przez polskie Siostry Sercanki, gdzie także przy końcu roku szkolnego wygłosił pierwsze rekolekcje zamknięte dla zakonnic. W lipcu 1935 roku ks. Franciszek powrócił do kraju, ponieważ rozwijające się na ziemi polskiej młode Zgromadzenie Księży Najświętszego Serca Jezusowego, z kolebką w Krakowie Płaszowie potrzebowało nowych kapłanów. Został prefektem w małym seminarium w Płaszowie, uczył również języka polskiego, historii oraz greki. W maju 1937 roku ks. Franciszek został skierowany do nowo otwieranego w Polsce nowicjatu w Felsztynie k. Sambora. W lutym 1938 roku wyjechał do Krakowa, aby przygotować swoją podróż do dalekiej Brazylii. 21 marca 1938 udał się do Gdyni, a stąd statkiem „Kościuszko” do Brazylii. Droga prowadziła przez Dakar do Rio de Janeiro. Na krótki czas zatrzymał się w São Paulo, następnie udał się do Taubaté, a po świętach Wielkanocnych do São Bento, pierwszej swojej placówki duszpasterskiej na brazylijskiej ziemi. Najpierw pełnił tu funkcję wikariusza oraz proboszcza w polskiej kolonii w Rio Vermelho. Od stycznia 1940 roku został również proboszczem w São Bento. Nieco później przeniesiono go do sercańskiego scholastykatu w Taubaté, aby zastąpił chorego profesora w wykładach historii Kościoła i patrologii. Złożywszy rezygnację z probostwa, od 7 września do 17 listopada 1940 zreorganizował w mieście biskupim Campos parafię, w której od 12 lat nie było kapłana. Po zakończeniu roku szkolnego w scholastykacie w Taubaté ks. Franciszek wyjechał do Rio de Janeiro, aby pomóc w sercańskiej parafii, lecz został stamtąd wysłany do Mossoro, miasta biskupiego, gdzie Giacomo de Barros Camara ofiarował Księżom Sercanom nowy kościół i klasztor oraz beneficjum w postaci czterech domów czynszowych oraz znaczne obszary z drzewami palmowymi. Został przez nuncjusza mianowany administratorem ad interim diecezji w Mossoro i na tym stanowisku pozostał 16 miesięcy. Po objęciu Mossoro przez Północną Prowincję Brazylijską, zdominowaną przez Holendrów, ks. Franciszek powrócił do Rio de Janeiro, gdzie na wyraźne żądanie kard. Giacomo de Barros Camary (został on tu arcybiskupem 3 lipca 1943), wcześniej biskupa Mossoro, wraz z ks. Bäckerem organizował na dalekim przedmieściu drugą sercańską parafię w Rio, pracując w niej przez najbliższe dwa lata, a następnie trzecią - liczącą 30 tys. wiernych. 29 czerwca 1947 wszedł na pokład francuskiego okrętu „Croix” w Rio de Janeiro i przez Wyspy Kanaryjskie przybył do Bordeaux we Francji, a stąd przez Paryż, Strasburg, Norymbergę, Pragę i Katowice do Krakowa. Dynamicznie bowiem rozwijająca się Polska Prowincja zakonna potrzebowała ludzi mocnych i doświadczonych, aby w nowej powojennej rzeczywistości sprostać zadaniom stawianym przed nią i przed polskim Kościołem. Po powrocie z Brazylii ks. Franciszek przez prawie 20 lat wędrował po polskich parafiach jako misjonarz. Wśród polskich sercanów był prekursorem w pracy misyjno–rekolekcyjnej na ojczystej ziemi. Był także radnym prowincjalnym Polskiej Prowincji w latach 1950–1953. W 1949 roku, po zakupieniu przez Prowincję domu w Zakopanem od ks. Padykuły, został w nim pod koniec roku pierwszym przełożonym. 21 listopada 1963 przeniósł się do Mszany Dolnej, do domu wydzierżawionego w 1954 roku od państwa Bednarczyków po zabraniu Stadnik przez władze komunistyczne. 29 grudnia 1963 został profesorem homiletyki w Seminarium Misyjnym w Stadnikach, a rok potem - profesorem języka niemieckiego.

18 sierpnia 1966 został przeznaczony na kapelana pp. Benedyktynek w Staniątkach k. Krakowa. Wraz z dwoma konfratrami objął działalnością duszpasterską okolicznych wiernych ze Staniątek i Zagórza (ok. 3 tys. dusz). Funkcję kapelana w Staniątkach pełnił do 30 maja 1977, kiedy to otrzymał nominację na wicedyrektora domu macierzystego w Krakowie Płaszowie i był nim aż do 15 stycznia 1981. Od tej pory mieszkał do końca życia jako emeryt w Płaszowie, ciągle gotowy do każdej posługi, zwłaszcza duszpasterskiej. Zmarł 14 września 1989.

Był poetą, tłumaczem i pisarzem. Już przed wojną pisywał piękne wiersze, które już jako kleryk drukował we Francji w piśmie polskim „Narodowiec”, a po powrocie do kraju w „Przewodniku Katolickim”. Jemu zawdzięczamy przekłady z języka francuskiego takie jak Katechizm ślubów zakonnych autorstwa ks. M. Genglera SCJ, czy Dyrektorium duchowe Ojca Założyciela. Sam napisał czytanki na miesiąc maj, nakreślił sylwetki br. Zjeżdrzałki SCJ, ks. Stanisława Szymańskiego, pierwszego Polaka-sercanina i misjonarza w Brazylii, ks. prałata Mateusza Jeża.

Bibliografia

Opracowanie własne.