Mielęcki Andrzej
Mielęcki Andrzej (1864-1920), lekarz, działacz narodowy
Urodził się 30 listopada 1864 w Hucisku (powiat piotrkowski) w rodzinie Tertuliana i Marii z d. Biernawski. Rok później jego rodzina zamieszkała w dworku w pobliskim Koźminku. Maturę zdał w gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim, po czym studiował medycynę w Berlinie, Monachium i Lipsku, gdzie w 1893 roku uzyskał dyplom lekarski. Praktykę lekarską odbywał w Saksonii, a następnie w Zagłębiu Dąbrowskim na terenie ówczesnego zaboru rosyjskiego. W 1899 roku osiedlił się w Katowicach, z którymi związał się na gruncie zawodowym i społeczno-narodowym. Stał się znanym i szanowanym lekarzem chorób kobiecych. Swoją aktywność realizował w organizacjach i inicjatywach medycznych oraz narodowych.
W 1908 roku kilkunastu polskich lekarzy w obronie interesów zawodowych i w celach samokształcenia utworzyło Towarzystwo Lekarzy Polaków na Śląsku, którego Mielęcki był współzałożycielem, a następnie przewodniczącym. Był przedstawicielem ludności polskiej w Centralnym Komitecie Pomocy dla Dzieci w Katowicach, organizując po pierwszym powstaniu śląskim, przy wsparciu amerykańskich towarzystw charytatywnych, pomoc dla dzieci. Władze niemieckie nazywały Andrzeja Mielęckiego „wielkim polskim agitatorem”. W 1900 roku został członkiem zarządu Towarzystwa Szerzenia Elementarzy Polskich na Śląsku im. ks. Roberta Engla w Bytomiu. Uczestniczył w pracach Komitetu Wykładów Ludowych im. Adama Mickiewicza oraz Towarzystwa Czytelni Ludowych. Od 1904 roku zasiadał w zarządzie katowickiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół", które nie tylko krzewiło kulturę fizyczną, ale prowadziło pracę oświatową.
W 1918 roku został przyjęty do Powiatowej Rady Ludowej w Katowicach i jeszcze w tym samym roku w dniach 3-5 grudnia uczestniczył w obradach Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu. W tym czasie związał się z Polską Organizacją Wojskową Górnego Śląska, prowadząc w jej ramach konspiracyjne kursy sanitarne przed pierwszym powstaniem. W 1919 roku został wybrany radnym Rady Miejskiej Katowic. Będąc przewodniczącym polskiej frakcji, został tymczasowo aresztowany w charakterze zakładnika. W następnym roku został członkiem Polskiego Komitetu Plebiscytowego w Katowicach. W jego zaangażowaniu społecznym czynnie wspierała go żona Anna, działaczka Towarzystwa Polek w Katowicach.
17 sierpnia 1920 w Katowicach doszło do zamieszek – trwała bowiem wojna polsko-bolszewicka, która pewnej grupie Niemców dawała nadzieję na upadek odrodzonego państwa polskiego. W wyniku strzałów oddanych przez żołnierzy francuskich w kierunku demolujących polskie sklepy bojówkarzy kilka osób zostało rannych. Ponieważ dr Mielęcki mieszkał przy tej ulicy, wyszedł, aby udzielić pomocy poszkodowanym, ale gniew i chęć odwetu skierowały się przeciw niemu. Został dotkliwie pobity, a następnie wyciągnięty siłą z ambulansu wiozącego go do szpitala, dodatkowo skatowany i wrzucony do Rawy. Jego pogrzeb odbył się 25 sierpnia 1920 w Sosnowcu, a pochowano go w rodzinnym grobowcu w Złotnikach. Śmierć dra Mielęckiego należy do jednej z przyczyn wybuchu II powstania śląskiego.
W 1920 roku dla uczczenia pamięci dra Mielęckiego utworzono fundację jego imienia. Z zebranych środków pieniężnych w Katowicach otwarto Sierociniec im. Dra A. Mielęckiego. Na konto budowy sierocińca wpłacały osoby prywatne, instytucje i towarzystwa, m.in. Centralny Komitet Plebiscytowy w Warszawie, Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny w Warszawie, Komitet Obrony Kresów Wschodnich we Lwowie, Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Wojciech Trąmpczyński. W 1962 roku na frontonie kamienicy, w której mieszkał dr Mielęcki odsłonięto tablicę pamiątkową: "W TYM DOMU MIESZKAŁ dr med. ANDRZEJ MIELĘCKI BOJOWNIK O POLSKOŚĆ ŚLĄSKA ZOSTAŁ ZAMORDOWANY PRZEZ BOJÓWKI NIEMIECKIE 17 VIII 1920 CO PRZYSPIESZYŁO WYBUCH POWSTANIA ŚLĄSKIEGO -SPOŁECZEŃSTWO MIASTA KATOWIC-
W 2005 roku uchwałą OZL nadano Domowi Lekarza, siedzibie Śląskiej Izby Lekarskiej, imię dr. Andrzeja Mielęckiego. W tym samym roku odsłonięty został portret doktora, autorstwa Zbigniewa Blukacza. Jego imię noszą po dziś dzień szpitale w Katowicach i Chorzowie oraz ulice śląskich miast. Dzięki staraniom organizacji i instytucji społecznych, w tym Śląskiej Izby Lekarskiej i Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, w miejscu jego śmierci stoi pamiątkowy obelisk. Na dziedzińcu Szpitala Klinicznego przy ul. Francuskiej upamiętniono postać doktora popiersiem na granitowym cokole.
Bibliografia
K. Brożek, Mielęcki Andrzej (hasło), [w:] Encyklopedia powstań śląskich, pod red. F. Hawranka, Opole 1982, s. 299; K. Brożek, Andrzej Mielęcki, [w:] Tobie Polsko. Szkice biograficzne działaczy ruchu niepodległościowego na Górnym Śląsku, red. W. Lesiuk, Wł. Zieliński, Opole-Katowice 1981, s. 329-333; "Śmierć słynnego doktora przyspieszyła wybuch powstania" (artykuł), [w:] ProMedico, Pismo Śląskiej Izby Lekarskiej w Katowicach, lipiec/sierpień 2020, nr 271, ISSN 1232-8693, s. 26.
| |||||