Kowalik Julianna

Kowalik Julianna CSSH (1903-1991), imię zakonne Alojzja

Urodziła się 14 czerwca 1903 w Chorzowie w rodzinie górniczej Szymona i Franciszki z d. Przebindowska, jako najstarsze dziecko z ośmiorga rodzeństwa. Najmłodsza jej siostra Jadwiga, późniejsza s. Consolata (1916-2009) została także jadwiżanką. W domu ukończyła 7 klas szkoły powszechnej. W rodzinnej parafii była członkinią Kongregacji i Straży Honorowej Najświętszej Maryi Panny, miała swojego stałego spowiednika. Religijne wychowanie zaowocowało powołaniem zakonnym. 1 października 1924 zgłosiła się do klasztoru w Bogucicach. W postulacie w latach 1925-1929 uczyła się w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim im. Juliusza Słowackiego w Mysłowicach, uzyskując Dyplom Nauczyciela Szkół Powszechnych. W swoim życiorysie napisała: ” […] Ziściło się moje najgorętsze pragnienie zostania nauczycielką. Wybrałam zgromadzenie oddając się wychowaniu dzieci, bo chciałam się poświęcić wychowaniu najbiedniejszych, osieroconych dzieci i zastąpić im według możliwości matkę […]”

3 września 1929 rozpoczęła formację nowicjacką pod kierunkiem s. Honoraty Splitt. Pierwsze śluby złożyła 3 sierpnia 1931, wieczyste 3 sierpnia 1936 na ręce przełożonej generalnej m. Małgorzaty Fleischer. W latach 1931-1941 była nauczycielką w prywatnej szkole powszechnej przy Sierocińcu im. ks. Leopolda Markiefki w Bogucicach. Oprócz pracy w szkole, brała udział w licznych kursach dokształcających dla nauczycieli i wychowawców organizowanych przez Instytut Pedagogiczny w Katowicach.

14 października 1941 po wysiedleniu przez okupanta z domu dziecka i domu prowincjalnego, do końca wojny była organistką i siostrą parafialną przy parafii Chrystusa Króla w Katowicach. Napisała w swojej relacji: ” […] Ks. proboszcz Wilhelm Lizura polecił, abym opiekowała się rodzinami polskimi i żydowskimi. Zarówno ks. proboszcz jak i dyrektor Caritasu, ks. Fryderyk Lipiński dostarczali środków materialnych dla zaspokojenia potrzeb życiowych tych rodzin. Kilka razy weszłam w kolizję z przedstawicielami władz okupacyjnych, którzy śledzili moje drogi i obiecywali sprzątnąć z ulic Katowic […]. Przez cały czas okupacji utrzymywałam kontakt z wychowankami naszego zakładu, rozproszonymi w różnych miejscach okupowanej Polski czy wywiezionymi do innych zakładów lub na przymusową robotę do Niemiec. Trzeba było odpowiadać na przysłane przez nich listy, lub zorganizować jakąś paczkę z odzieżą, o która prosili. W miarę możności, odwiedzałam wychowanków w zakładach prowadzonych przez NSV. Wychowawczynie przypatrywały się z zimnym obliczem, ale nie przeszkadzały. Z pomocą starszych dziewczynek z terenu parafii przygotowywałam paczki dla biednych dzieci z okazji Gwiazdki […]”. Kilkakrotnie zmieniała miejsce zamieszkania. Potajemnie, na strychu domu gdzie mieszkała z kilkoma wysiedlonymi siostrami, przygotowywała dzieci do I Komunii św. W latach 1945-1947 opiekowała się dziećmi w Sanatorium Dziecięcym w Rabsztynie, a w latach 1947-1952 pełniła urząd kierownika Domu Dziecka im. Henryka w Czarnowąsach i przełożonej sióstr.

W roku 1950 przeżyła upaństwowienie placówki i przejęcie jej przez prorządowe Zrzeszenie Katolików „Caritas". W sposób bezprawny została zwolniona z pracy 6 listopada 1952. Zrzeszenie kierownictwo domu przekazało osobom świeckim, a w 1956 roku wymieniło dzieci w normie intelektualnej, na dziewczynki niepełnosprawne umysłowo w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim, w tym leżące. W latach 1952-1953 Zgromadzenie zleciło s. Alojzji pracę administracyjną w domu rekolekcyjnym w Kokoszycach, a następnie w latach 1953-1957 była wychowawczynią i przełożoną sióstr w Domu Dziecka im. Henryka Sienkiewicza w Sosnowcu przy ul. Kaliskiej. Po tzw. „odwilży” w stosunkach Państwo-Kościół oraz po interwencjach przełożonej prowincjalnej m. Renaty Gatner, 1 września 1957 Zrzeszenie Caritas przywróciło s. Alojzji kierownictwo placówki w Czarnowąsach. Pracowała w niej do końca sierpnia 1958 roku. Od września 1958 roku została mianowana kierownikiem Domu Dziecka w Katowicach-Bogucicach i przełożoną sióstr w domu prowincjalnym. W sierpniu 1961 roku przeżyła wymianę dzieci „normalnych” na niepełnosprawne w stopniu lekkim i utworzenie szkoły specjalnej na terenie zakładu. W latach 1952-1959 pełniła urząd wikarii prowincjalnej. Do 31 sierpnia 1971 była kierownikiem Zakładu Wychowawczego, po czym przeszła na emeryturę przebywając nadal w bogucickim klasztorze. Zmarła 27 stycznia 1991. Spoczęła na bogucickim cmentarzu parafialnym.

• Opracowała: Kronika Prowincji Polskiej w latach 1924-1945 (rps); Karty placówek i sióstr Prowincji Katowickiej

Bibliografia

Archiwum Prowincji Katowickiej Jadwiżanek, Akta osobowe s. Alojzji; H. Domagała, Zgromadzenie Sióstr św. Jadwigi Prowincja Katowicka w latach 1945-1989, Lublin 2014, s. 142-143, 269, 304, 343, 344, 347-348, 352, 361, 375, 378-379, 417, 424, 522, 526, 534, 538, 553, 558; H. Domagała, Fundacja opiekuńczo-wychowawcza imienia ks. Leopolda Markiefki w Katowicach-Bogucicach w latach 1858-1990, Katowice 2011, s. 112, 117, 121, 131, 135; M. Gorol, Zgromadzenie Sióstr św. Jadwigi Prowincja Katowicka, w latach 1939-1947, [w:] Żeńskie Zgromadzenia Zakonne w Polsce 1939-1947, Lublin 1995, s. 239; J. Kiedos, Katolickie szkolnictwo kościelne na terenie diecezji katowickiej w latach międzywojennych, Katowice1998, s. 152 n.; s. Alojzja Kowalik, Kronika Prowincji Polskiej w latach 1924-1945 (rps), b.n.s.