Koraszewski Bronisław

Z e-ncyklopedia

Koraszewski Bronisław (1864-1924), działacz oświatowy, dziennikarz

Urodził się 15 lutego 1864 w Kijewicach na Kujawach (powiat inowrocławski). Był synem Dominika i Marii z Białkowskich. Początkowo pobierał naukę w domu, a następnie kontynuował ją najpierw w gimnazjum w Gnieźnie, potem zaś w gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. W październiku 1884 roku przeniósł się do gimnazjum w Zgorzelicach na Dolnym Śląsku. Tutaj zdał egzamin do klasy ósmej (ówczesnej tzw. niższej prymy), ale po dwóch latach opuścił Zgorzelice, tuż przed egzaminem abituriernckim. Za namową przyjaciela Jana Kasprowicza udał się do Raciborza, gdzie został przyjęty do gimnazjum, lecz już po kilku dniach nie pozwolono mu kontynuować nauki ze względów politycznych. Jego matka borykała się z wieloma trudnościami i dlatego Koraszewski powrócił do Wielkopolski. Rozpoczął pracę w księgarni Twardowskiego w Poznaniu i pewnym czasie powierzono mu prowadzenie jej filii w Królewskiej Hucie.

Ponownie przybył na Śląsk w 1888 roku. Od 1889 roku był redaktorem gazety „Głos Ludu Górnośląskiego”. Pierwszy raz został aresztowany przez pruskie państwo po tzw. procesie prasowym. Od 26 listopada 1888 do 6 marca 1889 przebywał w więzieniu w Bytomiu. Został uwolniony dzięki pomocy ks. Radziejewskiego, który wpłacił grzywnę. Koraszewski zainicjował powstanie wielu organizacji polskich na ziemi opolskiej. Założył pierwszy polski związek zawodowy na Śląsku pod nazwą „Związek Wzajemnej Pomocy” z siedzibą w Bytomiu. Głównym postulatem organizacji było właściwe traktowanie robotników. Koraszewski w 1897 roku założył również Bank Ludowy, który w znaczący sposób przyczynił się do poprawy losu robotników śląskich.

Przez pewien czas Koraszewski pracował w czasopiśmie „Katolik”. W październiku 1890 roku założył „Gazetę Opolską” i w tym samym miesiącu ukazał się jej pierwszy egzemplarz. Na łamach gazety Koraszewski przeciwstawiał się germanizacji Opola i okolic. Jego najważniejszymi współpracownikami byli ks. Skowroński i ks. Jankowski. Czasopismo ukazywało się przez kolejne 30 lat, co świadczy o wielkim sukcesie czytelniczym i pozyskaniu rzeszy czytelników.

Za działalność propolską Koraszewski był wiele razy atakowany przez grupę niemieckiego duchowieństwa na Śląsku. Krytykowany poprzez wrogą agitację np. ks. kanonika Porsze, który w 1893 roku w sejmie berlińskim zarzucił mu prowadzenie tajnej polskiej agitacji na Śląsku. Koraszewski był edukatorem ludu śląskiego. 9 lutego 1891 założył Towarzystwo Polsko-Katolickie. Należało do niego około 250 osób. Propagowano tam polską literaturę, uświadamiano narodowo Ślązaków. Koraszewski prowadził pogadanki o kulturze polskiej. Towarzystwo stale się rozrastało i otwierano jego kolejne placówki w innych miejscowościach, np. w Groszowie, Dobrzyniu, Siołkowicach, Chrościcach, Węgrzech. 15 lipca 1891 Koraszewski wraz z Towarzystwem Polsko-Katolickim zorganizowali pierwsze na Śląsku polskie przedstawienie teatralne.

W latach 1898/1899 odbył ponownie karę więzienia (8 miesięcy). Powodem aresztowania stał się artykuł noworoczny, w którym władze dopatrzyły się obrazy pruskich ministrów, a także opowiastka alegoryczna pt. Kopciuszek śląski, zamieszczona w kalendarzu „Gazety Opolskiej”. Przed wybuchem I wojny światowej w 1914 roku, został osadzony w twierdzy wojskowej w Nysie, jako pierwszy spośród 40 działaczy polskich na Górnym Śląsku.

Obok wykonywania obowiązków redaktorskich i dziennikarskich w „Gazecie Opolskiej” Koraszewski prowadził także rozległą współpracę z redakcjami czasopism ogólnopolskich oraz wychodzących na obczyźnie, popularyzując sprawy polskiego Śląska. W 1920 roku Polski Komisariat Plebiscytowy nabył wydawnictwo „Gazety Opolskiej”, powierzając nadal Koraszewskiemu redakcję pisma. Po wybuchu III powstania, kiedy Niemcy uniemożliwili wydawanie „Gazety Opolskiej”, a życiu Koraszewskiego zagrażało poważne niebezpieczeństwo, musiał on uchodzić z Opola. Krótko pracował w Lesznie w redakcji „Głosu Leszczyńskiego”, a następnie w redakcji „Katolika” w Bytomiu, gdzie przez jakiś czas ukazywała się również „Gazeta Opolska”. W 1923 roku Koraszewski przeniósł się do Katowic. Otrzymał tam posadę referenta prasowego w Dyrekcji Kolei Państwowych w Katowicach. Niedługo jednak cieszył się tym stanowiskiem, gdyż zmarł 4 kwietnia 1924. Żoną Bronisława Koraszewskiego była Franciszka Czok pochodząca z Katowic, z którą zawarł związek małżeński w 1901 roku.

Ponadto Koraszewski był wielkim entuzjastą Śląska. Wyrażał zachwyt nad ludem śląskim; nad jego prostotą, prawością oraz przywiązaniem do religii katolickiej. Pozyskiwał Ślązaków dla polskości. Podtrzymywał kontakt Śląska z innymi dzielnicami Polski. Przez wielu był uważany za marzyciela. Często też borykał się z trudnościami finansowymi. Pomimo tego konsekwentnie realizował swoje cele. Dzięki działalności Koraszewskiego do niemieckiego parlamentu dostało się kilku Polaków - m.in. ks. Wolny i ks. Paweł Brandys. Obecnie Bronisław Koraszewski patronuje jednej z ulic w okolicy rynku w Opolu oraz jednej z gliwickich ulic w okolicy radiostacji.

Bibliografia

A.Targ, Bronisław Koraszewski (1864-1924), Opole 1965; M. Tobiasz, Bronisław Koraszewski Wydawca Gazety Opolskiej 1864-1922, Warszawa 1948.