Jan XXII (ok. 1244-1334), papież
Jacques d’Euse urodził się ok. 1244 roku w Cahors we Francji w bogatej rodzinie mieszczańskiej. Studiował prawo i teologię. W 1300 roku został biskupem Fréjus, następnie mianowany biskupem Awinionu (1310) i kardynałem-biskupem Porto koło Rzymu (1312). Po śmierci papieża Klemensa V i dwuletnim wakansie Stolicy Apostolskiej wybrany w Lyonie na papieża. Po koronacji (5 IX 1316) postanowił rezydować w Awinionie. Podobnie jak poprzednik faworyzował swoich rodaków i większość mianowanych przez niego kardynałów to Francuzi. Do jego zainteresowań należały sztuka i nauka. Zbudował pałac papieski w Awinionie i założył bogatą bibliotekę. Przyczynił się również do rozwoju muzyki kościelnej.
Od początku pontyfikatu walczył z radykalnym odłamem franciszkanów - spirytuałami, których doktryną było całkowite ubóstwo. W bulli Quia vir reprobus dowiódł, że prawo do posiadania jest dane od stworzenia świata, a Pismo Święte wskazuje na Apostołów jako posiadaczy osobistej własności. Wbrew dogmatowi o duszach zbawionych chrześcijan wyraził pogląd, że nie oglądają one Boga zaraz po śmierci, lecz oczekują na sąd ostateczny i zmartwychwstanie (tzw. wizja uszczęśliwiająca). Jan XXII nie zgadzał się na utożsamianie swojej teorii, którą ostatecznie odwołał w obecności kardynałów w dniu śmierci, z wiarą Kościoła. Papież przyjął homagium od władców europejskich. Doszło jednak do wybuchu konfliktu między nim a Ludwikiem Bawarskim, który bez jego upoważnienia ogłosił się królem Rzymian i zamierzał objąć władzę nad całą Italią. Jan XXII, zastrzegając sobie prawo do panowania nad Italią, chcąc przygotować swój powrót do dawnej siedziby papieży, posłał kard. Bertranda Poggetto do Rzymu w celach religijnych oraz wojskowych i administracyjnych. Ludwik wrócił do Bawarii, a spór został zażegnany. Papież jedynie sobie przypisywał prawo mianowania biskupów. Dokonał podziału rozległych diecezji na terenie Francji na mniejsze. Za jego pontyfikatu został też zatwierdzony zakon rycerski Jezusa Chrystusa, założony przez króla portugalskiego Dionizosa, aby bronić miast przed atakami Saracenów. Jan XXII wydał specjalną bullę, dzięki której istnieje przywilej zyskania częściowego odpustu za odmówienie wieczorem na klęcząco modlitwy Anioł Pański i trzy razy Zdrowaś Maryjo. W 1323 roku ogłosił świętym Tomasza z Akwinu. Jego zasługą są liczne reformy w kurii papieskiej i trybunale Świętej Roty.
Zmarł 4 grudnia 1334. Nie przeniósł siedziby papieża do Rzymu. Pochowano go w katedrze w Awinionie.
Bibliografia
S. Wielgus, Jan XXII, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 7, Lublin 1997, kol. 833-834; R. Fischer–Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 1990, s. 119-120; K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996, s. 237-240.
