Hanke Hugo

Z e-ncyklopedia

Hanke Hugo (1904-1964)

Urodził się 26 marca 1904 w Siemianowicach w górniczej rodzinie Filipa i Marii z d. Mańka. Powstaniec śląski, w okresie międzywojennym działacz chadecki, premier rządu polskiego na emigracji, wiceprezes Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną. W 1910 roku wstąpił do 8-klasowej szkoły ludowej. Rodzice wychowywali go w atmosferze szacunku do każdej pracy, umiłowania języka polskiego i ojczystej kultury.

Hanke w 1917 roku po ukończeniu szkoły ludowej podjął naukę w trzyletniej szkole dokształcającej, jednocześnie douczał się do 1922 roku jako elektrotechnik w hucie "Laura". Był bardzo pracowity, interesował się losami swojego narodu oraz z pasją działał na gruncie społecznym. Jego wrażliwość na ucisk narodowy była m.in. powodem wstąpienia do Związku Młodzieży Polskiej ZET. Była to konspiracyjna organizacja polskiej młodzieży akademickiej działająca w trzech zaborach. Jako niespełna szesnastolatek złożył przysięgę i stał się członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Należał do plutonu łączności. Brał czynny udział w polskiej akcji plebiscytowej. W trzecim powstaniu śląskim walczył w szeregach 7 kompanii III batalionu 4 Pułku Karola Gajdzika w rejonie Januszkowie i Góry św. Anny, a później Bierawy, Kędzierzyna i Miasteczka. Po likwidacji powstania w czerwcu 1921 roku wrócił do pracy w hucie "Laura". 20 czerwca 1922 Hanke należał do kompanii honorowej powstańców śląskich witających, na rynku w Katowicach, pierwsze oddziały Wojska Polskiego generała Stanisława Szeptyckiego.

Pod koniec 1930 roku pełnił funkcję sekretarza okręgowego Chrześcijańskiego Zjednoczenia Zawodowego w Katowicach, a od 1936 roku wiceprezesa Zarządu Głównego Chrześcijańskiego Zjednoczenia Zawodowego w Warszawie. Od 1926 roku Hanke należał do Chrześcijańskiej Demokracji, której przewodził Wojciech Korfanty. W następnych latach był członkiem Rady Wojewódzkiej i Zarządu Głównego tej partii.

Podczas ostatnich przedwojennych wyborów do Sejmu Hugo został aresztowany wraz z innymi osobami, między innymi ze Zbigniewem Korfantym - synem Wojciecha. Zatrzymani stanęli przed sądem okręgowym w Chorzowie, pod zarzutem bojkotu wyborów. Oskarżonych broniło 60 adwokatów z całego kraju; był to jeden z większych procesów politycznych. W postępowaniu apelacyjnym Hanke, Korfanty i inni zostali uniewinnieni. Na początku wojny w 1939 roku Hugo Hanke został ewakuowany na wschód. Przez Rumunię, Jugosławię i Grecję dotarł do Francji. Już 25 października znalazł się w szeregach polskiej armii w stopniu kaprala. W kwietniu 1940 roku I Polska Dywizja Grenadierów, a z nią Hanke, wyruszyła na front w rejon Saarbruecken. W czerwcu armia francuska była już rozgromiona. Hugo Hanke, jak wielu innych Polaków, dostał się do niewoli niemieckiej.

Będąc w niewoli Hugo nawiązuje kontakt z francuskim ruchem oporu i 23 kwietnia 1942 roku zbiegł z niewoli niemieckiej. 1 maja 1942 przedostał się do nieokupowanej jeszcze części Francji i w Lyonie zgłosił się do Towarzystwa Pomocy Polakom. Z Francji dotarł do Londynu i w przeddzień Bożego Narodzenia 1942 roku Hugo Hanke dotarł do sztabu Wojska Polskiego. Do grudnia 1943 roku pełnił służbę wojskową w Szkocji. Następnie został odkomenderowany, rozkazem naczelnego wodza generała Władysława Sikorskiego, do Londynu, z przydziałem do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Zadaniem Hankego była kontrola niemieckiej prasy, przygotowywanie materiałów dla kurierów udających się do kraju, odczytywanie mikrofilmów nadesłanych przez polskie podziemie itp. Po rezygnacji ze stanowiska w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych przyjął pracę w Katolickiej Agencji Prasowej. W 1945 roku Hugo Hanke przystąpił do odbudowy na emigracji Chrześcijańskich Związków Zawodowych. W krótkim czasie został powołany pierwszy zarząd Chrześcijańskiego Zjednoczenia Polskiego. Właśnie wtedy rozpoczął się nowy okres działalności emigracyjnej Hankego. Najpierw został ministrem w rządzie generała Romana Odzierzyńskiego. Rząd ten powołano 25 września 1950, a jego premier był jednym z dowódców generała Władysława Andersa pod Monte Cassino.

8 sierpnia 1955 jako działacz chadecki Hugo Hanke, zastąpił na stanowisku premiera Stanisława Mackiewicza. Na posiedzeniach rządu debatowano głównie o stanie skarbu i problemie repatriacji. Hanke odbył także misję do Paryża, gdzie spotkał się z biskupem Józefem Gawliną. Po 16 latach nieobecności wrócił do Polski, w której pozostawił rodzinę. Poza wymiarem rodzinnym jego powrót miał także wydźwięk polityczny. Wpłynął na osłabienie pozycji rządu w Londynie i stał się pretekstem do wszczęcia kampanii propagandowej przez rząd komunistyczny w Warszawie.

W październiku 1955 roku w Warszawie, powołano do życia Towarzystwo Łączności z Wychodźstwem "Polonia". Po dyskusji zebrani uchwalili statut Towarzystwa Łączności z Wychodźstwem "Polonia", list do Polaków za granicą oraz dokonali wyboru władz. W skład zarządu wszedł m.in. Hugo Hanke. Hugo, angażując się w prace Towarzystwa, położył duże zasługi dla idei krzewienia kultury polskiej i tradycji narodowych wśród Polonii zagranicznej.

Zmarł w Warszawie 19 grudnia 1964. Za udział w powstaniach był odznaczony Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I klasy (5 lipca 1921). Wojciech Korfanty Komisarz Rządu Polskiego, nadał Hugonowi Hankemu towarzyszowi pracy, dyplom i Odznakę Honorową Za Dzielność i Wierną Służbę Ojczyźnie.

Bibliografia

Zdzisław Janeczek, Od Sancovic do Siemianowic. Szkice z dziejów miasta i okolic. Katowice 1993.; Siemianowicki Słownik Biograficzny, Katowice 1996.; [1] (dostęp 14.12.2015).