Św. Grzegorz VII (ok.1020/1025-1085), papież
Urodził się w Soanie w Toskanii. Był synem stolarza i krewnym opata z rzymskiego Awentynu, w którym to opactwie studiował. Kardynałem został mianowany przez Leona IX. Był cenionym doradcą czterech papieży: Wiktora II, Stefana IX, Mikołaja II i Aleksandra II. 22 kwietnia 1073 został okrzyknięty papieżem przez lud, a 30 czerwca 1073 odbyła się jego konsekracja pod imieniem Grzegorz VII; jego prawdziwe imię to Hildebrand. Jako papież kontynuował reformę Kościoła. Na synodach w 1074 i 1075 roku potępił małżeństwo kapłanów, symonię, niechlubny styl życia kleru, alienację dóbr kościelnych. Był zdecydowanym przeciwnikiem jakiejkolwiek ingerencji władzy świeckiej w kwestii wyboru papieża i ustanawianiu biskupów. W 1075 roku na synodzie w Rzymie ogłosił swój najsłynniejszy dokument Dictatus Papae, w którym zapisano, że papież skupia w swojej osobie najwyższą władzę prawodawczą i sądowniczą, oraz że władza papieska jest większa od królewskiej, gdyż pochodzi od Boga. Taka postawa Grzegorza VII nie spodobała się Henrykowi IV, który popadł z papieżem w konflikt, zwany „walką o inwestyturę” - trwał on ponad 40 lat. Cesarz, gdy otrzymał groźbę obłożenia ekskomuniką od Grzegorza VII za ingerowanie w sprawy Kościoła, zwołał synod do Wormacji w 1076 roku i ogłosił detronizację papieża. W zamian papież rzucił klątwę na cesarza i przy okazji zwolnił poddanych cesarza z przysięgi wierności. To spowodowało, że cesarz poczuł się opuszczony, więc musiał się pojednać z papieżem. Do zgody pomiędzy cesarzem a Grzegorzem VII doszło w 1077 roku, ale przedtem Henryk IV musiał wyczekiwać na papieża przez trzy dni i trzy noce, co dla cesarza było wielkim upokorzeniem. Pojednanie wyjednało owo upokorzenie i pośrednictwo Matyldy z Kanossy. Po powrocie do Niemiec, cesarz, mając w pamięci upokorzenie, szykował się do zemsty i dlatego mianował biskupem Wiberta z Rawenny antypapieżem pod imieniem Klemens III, a także stanął na czele wojska i ruszył na Rzym. Grzegorz VII zmuszony do ucieczki schronił się w zamku Świętego Anioła. Robert Guiscard uwolnił papieża i dla bezpieczeństwa zabrał go ze sobą do Salerno. Tam Grzegorz VII zmarł 25 maja 1085 i tam też został pochowany. Grzegorz XIII wpisał jego imię do Martyrologium Rzymskiego w 1584 roku, Paweł V w 1606 roku oficjalnie zaliczył go w poczet świętych, a Benedykt XIII w 1728 roku jego kult rozszerzył na cały Kościół.
- W ikonografii św. Grzegorz VII przedstawiany jest w papieskim stroju, często w tiarze. Jego atrybutami są: gołąb, księga, łzy, obraz Matki Bożej, do której miał szczególne nabożeństwo.
- Wspomnienie liturgiczne przypada 25 maja.
Bibliografia
K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996, s. 74-77; R. Fischer–Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 1996, s. 151-155; R. Monge, Leksykon papieży, Kraków 2008, s. 316; EK, t. 6, Lublin 1993, kol. 336-338.
