Grażyński Michał

Z e-ncyklopedia
Wersja z dnia 06:12, 27 gru 2009 autorstwa Jemy (dyskusja | edycje) (po korekcie)

Grażyński Michał (właśc. Kurzydło Michał Tadeusz) (1890-1965), wojewoda śląski

GrazynskiMichal.jpg

Urodził się 12 maja 1890 w Gdowie (powiat myślenicki) w wielodzietnej rodzinie nauczycielskiej pochodzenia chłopskiego. W momencie urodzin nosił rodzinne nazwisko Kurzydło, które kilka lat później pod naciskiem matki rodzina zmieniła na literackie Grażyński od tytułu poematu Mickiewicza. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, otrzymując w 1913 roku doktorat z filozofii. Działa w okresie plebiscytu na Spiszu i Orawie. Uczestniczył czynnie w II i III powstaniu śląskim. Po powstaniu Grażyński wrócił do pracy naukowej na Uniwersytecie Jagiellońskim, otrzymał drugi doktorat w dziedzinie prawa za rozprawę z dziedziny prawa rolnego. Po przewrocie majowym został z poparcia Piłsudskiego wojewodą śląskim (1926-1939).

Poparł inicjatywę utworzenia Muzeum Śląskiego. Przy jego wsparciu doprowadzono prawie do końca budowę najnowocześniejszego gmachu muzealnego w Europie, w którym Muzeum Śląskie miało mieć swoją siedzibę (gmach zburzyli Niemcy w 1940 roku). Jako wojewoda wspierał też m.in. Teatr Polski, teatry ludowe, Towarzystwo Przyjaciół Nauk na Śląsku, Polskie Radio. Przyczynił się także do powstania Archiwum Akt Dawnych Województwa Śląskiego. Grażyński był także przewodniczącym Oddziału Śląskiego ZHP.

2 września 1939 został mianowany ministrem ds. propagandy w rządzie RP, jednak praktycznie nie wykonywał tej funkcji, gdyż 17 września 1939 wyjechał wraz z rządem poza granice Rzeczypospolitej. W 1940 roku z powodu swojej działalności sanacyjnej został przez nowy rząd RP pozbawiony funkcji przewodniczącego ZHP i zesłany do Rothesay na tzw. Wyspę Węży u brzegów Szkocji, gdzie przetrzymywano przeciwników rządu bez prawa opuszczania wyspy. W latach 1943-1945 ponownie pełnił służbę w Wojsku Polskim i po zakończeniu wojny został awansowany na podpułkownika. Po wojnie mieszkał w Anglii. W latach 1946–1960 był przewodniczącym ZHP poza granicami Kraju. Zmarł tragicznie w Londynie 10 grudnia 1965 w wyniku potrącenia przez samochód. Pochowany w Londynie na Putney Vale Cemetery.

Bibliografia

W. Zieliński, Michał Grażyński 1890-1965, Katowice 1986; H. Rechowicz, Wojewoda śląski dr Michał Grażyński, Warszawa-Kraków 1988; L. Marszałek, O Michale Grażyńskim wspomnienia i refleksje, Katowice 1990; W. Musialik, Michał Tadeusz Grażyński, 1890-1965. Biografia polityczna, Opole 1989; A. Kamiński, Michał Grażyński 1890-1965 (nie dokończona biografia), Kraków 1994; J. Łączewski, Michał Grażyński (1890–1965). Sylwetka polityka, Częstochowa 2000.