Tekst źródłowy strony Diecezja wrocławska

==Diecezja wrocławska==
[[Plik:Wroclaw katedra3.jpg|thumb|right|Katedra]]
[[Plik:Wroclaw kl Krzyza.jpg|thumb|right|kościół pw. Krzyża Św.]]
[[Grafika:Wojciech_sw_wiki_wolna.png‎|thumb|św. Wojciech]]

Diecezja wrocławska została utworzona jako część składowa metropolii gnieźnieńskiej w czasie brzemiennego w skutki polityczne i kościelne zjazdu gnieźnieńskiego w 1000 roku. Swoim zasięgiem objęła cały obszar Śląska. Pierwotne granice diecezji wrocławskiej nie są określone. Wiadomo tylko, że od początku swego istnienia granice diecezji wiążą się ze Śląskiem położonym w górnym, dolnym i środkowym dorzeczu Odry. Główną posiadłością biskupa była [[kasztelania otmuchowska]], a kapituły wrocławskiej – [[kasztelania milicka]]. W XIV wieku za rządów biskupa [[Henryk z Wierzbna|Henryka z Wierzbna]] (1302-1319) kasztelania otmuchowska została przekształcona w niezależne księstwo (biskupi wrocławscy stali się udzielnymi biskupami-księciami, równymi innym książętom śląskim), a [[księstwo nysko – otmuchowskie]] na długie wieki stało się księstwem kościelnym. Odtąd aż do czasów [[Bertram Adolf|kard. Bertrama]] biskupi wrocławscy mogli używać tytułu książęcego. 

W 1929 roku diecezja wrocławska została podniesiona do rangi archidiecezji. Współcześnie, po podziałach w 1945 i 1992 roku, archidiecezja wrocławska graniczy z Archidiecezją Poznańską i diecezjami: kaliską, [[Diecezja Opolska|opolską]], [[Diecezja Legnicka|legnicką]] i [[Diecezja Świdnicka|świdnicką]]. Terytorialnie podzielona jest na 33 dekanaty i 300 parafii (w tym 36 parafii zakonnych). 

Patronem Archidiecezji jest [[św. Jan Chrzciciel]], współpatronami: [[św. Jadwiga Śląska]] i [[bł. Czesław]], dominikanin.


==Więź metropolitalna z Gnieznem==

Związek Wrocławia z Gnieznem trwał przez XIII i XIV wiek bez większych nieporozumień, chociaż diecezja wrocławska została poddana kolonizacji na prawie niemieckim przez kolonistów sprowadzanych przez królów czeskich, a następnie przez władców z dynastii Habsburgów. XVI-wieczne statuty synodów gnieźnieńskich były szybko przyjmowane przez Kościół wrocławski, ale rzecz godna uwagi – bp Gerstman nie otrzymał zezwolenia kapituły na wyjazd na synod piotrkowski w 1577 roku. Od połowy XIV wieku biskupi wrocławscy podważali prerogatywy Gniezna przez utrudnianie wizytacji, w oficjalnych dokumentach pomijano tytulaturę Gniezna jako stolicy metropolitalnej, a przypominano sobie o Gnieźnie dopiero wtedy, gdy rosło wewnętrzne lub zewnętrzne zagrożenie np. w okresie [[Husyci|najazdu husyckiego]] . W 1732 roku wskutek starań kapituły wrocławskiej, kuria rzymska wystawiła dokument o bezpośrednim podporządkowaniu Wrocławia Rzymowi. Faktycznie, więź z Gnieznem urwała się już w połowie XVII wieku, chociaż formalnie Wrocław z Gnieznem był związany metropolitalnie aż do 1821 roku. Pozostały więzi nieformalne, takie jak kult świętych [[Św. Stanisław ze Szczepanowa|św. Stanisława]], [[Św. Wojciech|św. Wojciecha]] i [[Św. Jadwiga Śląska|św. Jadwigi]], zwyczaje liturgiczne oraz różne formy pobożności wytworzone przez wieki wspólnie obowiązującego ustawodawstwa synodalnego. 

== (Arcy)biskupi wrocławscy (XIX i XX wiek) ==
*[[Schimonski Emmanuel|Emmanuel von Schimonski]] administrator apostolski (1817-1824), ordynariusz (1824-1832)
*[[Sedlnitzky Leopold|Leopold von Sedlnitzky]] administrator apostolski (1832-1936), ordynariusz (1836-1840)
wikariusz kapitulny [[Ritter Ignaz|Ignaz Ritter]] (1840-1843)
*[[Knauer Joseph|Joseph Knauer]] (1843-1844)
wikariusz apostolski [[Latussek Daniel|Daniel Latussek]] (1844-1845)
*[[Diepenbrock Melchior|Melchior von Diepenbrock]] (1845-1853)
*[[Förster Heinrich|Heinrich Förster]] (1853-1881)
wikariusz apostolski [[Gleich Hermann|Hermann Gleich]] (1881-1882)
*[[Herzog Robert|Robert Herzog]] (1882-1886)
wikariusz apostolski [[Gleich Hermann|Hermann Gleich]] (1886-1887)
*[[Kopp Georg|Georg Kopp]] (1887-1914)
*[[Bertram Adolf|Adolf Bertram]] (1914-1945)
wikariusz kapitulny [[Piontek Ferdinand|Ferdinand Piontek]] (16 VII 1945-31 VIII 1945)
administrator apostolski [[Milik Karol|Karol Milik]] (1945-1951)
wikariusz kapitulny [[Lagosz Kazimierz|Kazimierz Lagosz]] (1951-1956)
*[[Kominek Bolesław|Bolesław Kominek]] delegat prymasa Polski (1951-1967), administrator apostolski (1867-1972), metropolita (1972-1974)
wikariusz kapitulny [[Urban Wincenty|Wincenty Urban]] (1974-1976)
*[[Gulbinowicz Henryk|Henryk Roman Gulbinowicz]] (1976-2004)
*[[Gołębiewski Marian|Marian Gołębiewski]] (2004-2013)
*[[Kupny Józef|Józef Kupny]] (2013-nadal)

==Biskupi pomocniczy Wrocławia (XIX i XX wiek)==
*[[Latussek Daniel|Daniel Latussek]] (1838-1857)
*[[Bogedain Bernard|Bernard Bogedain]] (1857-1860)
*[[Włodarski Adrian|Adrian Włodarski]] (1861-1875)
*[[Gleich Hermann|Hermann Gleich]] (1875-1900)
*[[Marx Heinrich|Heinrich Marx]] (1900-1911)
*[[Augustin Karl|Karl Augustin]] (1910-1919 )
*[[Wojciech Walenty|Walenty Wojciech]] (1920-1940)
*[[Deitmer Josef|Josef Deitmer]] (1923-1929) 
*[[Ferche Joseph|Joseph Ferche]] (1940-1946)
*[[Wronka Andrzej|Andrzej Wronka]] (1957-1974)
*[[Latusek Paweł|Paweł Latusek]] (1961-1973)
*[[Urban Wincenty|Wincenty Urban]] (1967-1983)
*[[Marek Józef bp|Józef Marek]] (1973-1978)
*[[Rybak Tadeusz|Tadeusz Rybak]] (1977-1992)
*[[Dyczkowski Adam|Adam Dyczkowski]] (1978-1992)
*[[Pazdur Józef|Józef Pazdur]] (1985-2015)
*[[Tyrawa Jan|Jan Tyrawa]] (1988-2004)
*[[Janiak Edward|Edward Janiak]] (1996-2012)
*[[Siemieniewski Andrzej| Andrzej Siemieniewski]] (2006-2021)
*[[Kiciński Jacek|Jacek Kiciński]] (2016-nadal)
*[[Małyga Maciej|Maciej Małyga]] (2022-nadal)

==Bibliografia==

Cd: [[Plik:Book.png|30px|left]] [[Podział Śląska]] |[[Spis treści|Powrót do spisu treści]]

[[Kategoria:Podręcznik|Wrocławska diecezja]]
[[Kategoria:Organizacja kościelna|W]]
[[Kategoria:Diecezja Wrocławska]]