Bogedain Bernard

Z e-ncyklopedia

Bogedain Bernard (1810-1860), biskup sufragan wrocławski

Bogedain.jpg
grób bpa B. Bogedaina na cmentarzu w Pszczynie

Urodził się 11 września 1810 we Wróblinie pod Głogowem na Dolnym Śląsku w rodzinie rolnika Józefa i Anny z d. Gottlib. Jego bliski krewny, Zbigniew Bogedain, był polskim cystersem w klasztorze w Obrze. On to wywarł duży wpływ na wykształcenie i wychowanie Bernarda. Ks. Bogedain wychowywał się w polskim środowisku klasztoru w Obrze, w którym został umieszczony po śmierci ojca. Gimnazjum ukończył w 1831 roku w Głogowie. Następnie rozpoczął studia teologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim, skąd w 1833 roku przeniósł się do Seminarium Duchownego w Poznaniu. 22 czerwca 1834 przyjął święcenia kapłańskie. Jako wikariusz pracował w Grodzisku Wielkopolskim, a po roku został przeniesiony do Bydgoszczy. Tam też pełnił funkcję katechety w miejscowym gimnazjum. W 1837 roku objął stanowisko nauczyciela religii w seminarium nauczycielskim w Poznaniu. Po trzech latach otrzymał nominację na dyrektora seminarium nauczycielskiego w Paradyżu. Tam odrestaurował kościół i klasztor oraz zorganizował sierociniec dla chłopców. 1 listopada 1844 został przeniesiony do Poznania na stanowisko radcy szkolnego i rejencyjnego. W 1848 roku na własne życzenie przeniósł się na Górny Śląsk. W maju 1848 roku władze rejencji opolskiej zaproponowały mu stanowisko radcy szkolnego.

Ks. B. Bogedaina uważa się za reformatora szkolnictwa elementarnego w rejencji opolskiej. Rozpoczął on bowiem wprowadzanie języka polskiego do szkół elementarnych na Górnym Śląsku oraz do seminariów nauczycielskich. W nowo założonym seminarium nauczycielskim w Pyskowicach obsadził stanowiska nauczycielami Polakami z poznańskiego. Podobnie do seminarium w Głogówku wprowadził język polski, jako obowiązkowy. Nakazał również używanie podręczników polskich w szkołach ludowych. Zmiany przeprowadzone przez ks. B. Bogedaina w szkolnictwie górnośląskim przetrwały jeszcze kilka lat po jego ustąpieniu ze stanowiska radcy szkolnego w rejencji opolskiej. Od 1862 roku władze rejencji zaczęły ograniczać język polski w szkołach, a w latach Kulturkampfu jego obecność stała się jednym z najważniejszych problemów spornych na Górnym Śląsku. Jako dyrektor seminarium nauczycielskiego wydał drukiem zbiór polskich pieśni kościelnych pt. Śpiewy nabożne, który doczekał się kilku wydań. W specjalnej odezwie do księży, organistów i nauczycieli zwrócił się z prośbą o zbieranie pozostałych jeszcze pieśni ludowych. Na jego życzenie Józef Nachbar wydał Chorał. Po śmierci bpa Daniela Latusska 17 sierpnia 1857, ówczesny ordynariusz Heinrich Förster na jego miejsce zaproponował ks. Bogedaina. 21 grudnia 1857 otrzymał nominację na biskupa sufragana wrocławskiego. 9 maja 1858 został konsekrowany w katedrze wrocławskiej. W czasie krótkiej posługi biskupiej odbył szereg wizytacji na całym Śląsku.

17 września 1860 wyruszył na wizytację dekanatu pszczyńskiego. W czasie pobytu w Pszczynie doznał zawału serca. Zmarł w tym samym dniu. Mimo starań kapituły katedralnej o sprowadzenie zwłok z Pszczyny do Wrocławia, na życzenie ludu i duchowieństwa śląskiego został pochowany na cmentarzu parafialnym w Pszczynie.

Bibliografia

J. Kiedos, Bp Bogedain Bernard, WD 1984, nr 10, s. 298-304; J. Mandziuk, Bogedain Bernard (hasło), [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 38-40; E. Szramek, Ks. Norbert Bonczyk. Homer Górnośląski i poeta walki kulturnej, RTPNŚ 1930, t. 2, s. 49-50; J. Jungnitz, Die Breslauer Weihbishöfe, Wrocław 1914; E. Chmiel, Społeczno-narodowe znaczenie katolickiej działalności oświatowo-wychowawczej księdza Bernarda Bogedaina na Śląsku w latach 1848-1858, Katowice 1989, [mps pr. mgr.]; L. Wiewióra, Gawędy o ziemi śląskiej, Z tej ziemi, Śląski kalendarz katolicki na rok 2000, s. 177-178; W. Ślęzak, Bernard Bogedain, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 1990", Katowice 1989, s. 161-162; O duszę śląską, red. J. Lipońska-Murzyn, J. Komendacka, Katowice 1991, s. 32-33; B. Cimała, Bogedain Bernard Jakub (hasło), [w:] Słownik biograficzny ziemi pszczyńskiej, s. 36-37.