Barabasz Jan

Barabasz Jan (1873-1941)

Urodził się 16 maja 1873 w Ustroniu. Ukończył gimnazjum w Cieszynie i na równi z innymi cieszyniakami, którzy w owych latach pragnęli pójść za głosem powołania do stanu duchownego, studiował teologię w Ołomuńcu. Tutaj wyróżniał się wśród innych studentów polskich i objął obowiązki bibliotekarza i opiekuna polskiego księgozbioru. Jako zwolennik ruchu narodowego zorganizował w Ołomuńcu uroczystą akademię z okazji setnej rocznicy urodzin A. Mickiewicza, połączoną z odsłonięciem portretu wieszcza.

Po święceniach kapłańskich 5 lipca 1898 otrzymał dekret na wikarego do Polskiej Ostrawy. Stamtąd został przeniesiony do Bielska, gdzie zarządzał czasowo nowo erygowaną parafią w Kamienicy. Po trzech latach wrócił do Polskiej Ostrawy będąc wikarym, a później administratorem. 16 września 1907 nadano mu parafię w Czechowicach z kościołem pw. św. Katarzyny. Po dołączeniu części Śląska Cieszyńskiego do diecezji katowickiej został 2 września 1924 dziekanem dekanatu bielskiego, 10 października 1927 członkiem Komisji ds. Seminarium Duchownego, a 30 stycznia 1934 sędzią prosynodalnym. Oprócz tego otrzymał zaszczytne nominacje 25 czerwca 1931 radcy duchownego, a 28 sierpnia 1936 kanonika honorowego. Był także członkiem komisji ds. majątkowych Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie oraz należał do grona współzałożycieli Zjednoczenia Kapłanów „Unitas” Diecezji Katowickiej.

Ks. Barabasz był postrzegany jako przeciwnik rządów sanacyjnych. Będąc kandydatem na proboszcza w Cieszynie w 1928 roku nie otrzymał tej placówki na skutek sprzeciwu wojewody M. Grażyńskiego. Za swoją działalność niepodległościową w 1938 roku otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. W ostatnich dniach przed II wojną światową wybudowano za jego staraniem, w nowo powstałej kolonii czechowickiej, piękny kościół pw. NMP Królowej Polski, którego poświęcenia jednak już się nie doczekał.

Według jego własnego, w aktach personalnych zachowanego, sprawozdania został 8 listopada 1939 w godzinach rannych po Mszy św. aresztowany i wraz z grupą około sześćdziesięciu osób przetransportowany do więzienia w Bielsku i tam zamknięty w piwnicy. Bezpośrednim powodem aresztowania ks. Barabasza miała być odmowa bicia w dzwony z okazji zdobycia Warszawy. Po trzech tygodniach umieszczono go w celi dla chorych, w której m.in. leżał ks. proboszcz Warzecha z Jaworza. W styczniu 1940 roku przewieziono go wraz z trzydziestoma innymi więźniami do więzienia w Cieszynie, gdzie przebywał w jednej celi z ks. Kałużą jezuitą z Cieszyna i ks. administratorem Brannym z Istebnej. 27 marca 1940 był po raz pierwszy i jedyny przesłuchany, po czym 1 kwietnia 1940 został zwolniony pod warunkiem pozostania w Cieszynie, zerwania wszelkiej łączności z duchowieństwem, zgłaszania się co trzeci dzień w gestapo i zaniechania wszelkich czynności kapłańskich.

Po zwolnieniu zamieszkał u sióstr elżbietanek w Cieszynie. Tam został 28 kwietnia 1940 po raz drugi aresztowany, wywieziony wprost do obozu w Dachau i 21 czerwca 1941 zamordowany.

W 2008 roku z inicjatywy biskupa diecezji bielsko-żywieckiej Tadeusza Rakoczego rozpoczęto proces informacyjny na etapie diecezjalnym mający doprowadzić do wyniesienia ks. Jana Barabasza na ołtarze.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Jana Barabasza; Ankieta do dziejów duchowieństwa katolickiego, t. 2; J. Wycisło, Barabasz Jan Nepomucen, (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s. 18-19; Martyrologium, s. 164; Zajdel, Z dziejów duchowieństwa, s. 43 i nn; WD 1927, nr 10, s. 67; 1931, nr 6-7, s. 90; 1931, nr 9, s. 110; 1938, nr 5, s. 216; F. Maroń, Nekrolog, WD 1970, nr 5-7, s. 117, Myszor, Historia diecezji s. 86 i nn; Represje wobec duchowieństwa, s. 16 i nn; Olszar, Duchowieństwo, s. 393 - 394, 540; Golec, Bojda, Słownik, t. 1, s. 31; Weiler, s. 117.